Jezierza mniejsza
.jpg)
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
jezierza mniejsza |
| Nazwa systematyczna | |
| Najas minor All. Auct. Syn. Stirp. Horti Taur. 3 1773[3] | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
Jezierza mniejsza (Najas minor All.) – gatunek roślin z rodziny żabiściekowatych (Hydrocharitaceae).
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Jako gatunek rodzimy występuje w Europie, Azji i północnej Afryce. Poza tym zawleczony do Ameryki Północnej[5]. W interglacjałach plejstoceńskich występowała w miejscach dziś niezajmowanych (Wielka Brytania, północno-wschodnia Polska). Współcześnie dość pospolicie występuje w Indiach, podczas gdy w pozostałej części Eurazji na rozproszonych stanowiskach. W Polsce jest gatunkiem rzadkim; rośnie w rozproszeniu, raczej w zachodniej połowie kraju. Jej stanowiska z XIX i XX w. skupiają się głównie w dolinach Odry i Wisły (dość duże zagęszczenie w Kotlinie Oświęcimskiej). We wschodniej Polsce pojedyncze stanowiska notowano na Wyżynie Lubelskiej. Brak w górach i na północno-wschodnich krańcach kraju, a w centralnej części występuje na izolowanych stanowiskach[6]. W Stanach Zjednoczonych występuje we wschodniej części kraju[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Łodyga
- Nitkowata, krucha. 11-120 cm długości, 0,2-1,0 mm średnicy. Silnie rozgałęziona, zwłaszcza przy wierzchołku, brak kolców. Międzywęźla o długości 0,5-5,8 cm[6].
- Liście
- Siedzące. Jednonerwowe, równowąskie lub nitkowate, z wiekiem zwykle coraz bardziej odgięte, kruche, z ząbkami na brzegach blaszki i pochwy liściowej. Ząbki wielokomórkowe – po 7-15 na jednej stronie blaszki, a ząbek na szczycie blaszki podobny do ząbków bocznych. Ząbki na pochwie liściowej (5-8 na każdym brzegu) również podobne, choć drobniejsze. Pochwa liściowa szeroka na 1-3 mm (szersza od blaszki liściowej)[6].
- Kwiaty
- Siedzące (w błoniastych, dwudzielnych podsadkach), pojedyncze, bez okwiatu. Kwiaty pręcikowe o długości 1,9-2,2 mm, słupkowe – ok. 2,2 mm. W kwiecie jeden słupek (1,0-1,2 mm) z dwoma znamionami[6]. Kwitnienie latem i jesienią[7].
- Owoc
- Wąski i wydłużony[8] Jednonasienny. Nasiona lekko zakrzywione o długości 1,5-3 mm i szerokości 0,5-0,7 mm. Łupina nasienna z czworokątnymi areolami o wymiarach około 0,01 mm × 0,03 mm w mniej więcej piętnastu rzędach[6].
- Gatunki podobne
- Młode i niekwitnące osobniki podobne do Najas gracillima[7].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Roślina jednoroczna, jednopienna. Rośnie w jeziorach i stawach. Kwitnie od czerwca do września. Gatunek charakterystyczny zespołu Parvopotamo-Zannichellietum[9]. Liczba chromosomów 2n = 24[7].
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[10] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię CR (krytycznie zagrożony)[11]. Znajduje się także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii CR (krytycznie zagrożony)[12].
Synonimy
[edytuj | edytuj kod]Gatunek opisany przez Carla Allioniego. Jako publikację podaje się Auct. Syn. Stirp. Horti Taur. 3 1773[3] lub Flora Pedemontana. 2: 221. 1785[6][7]. Synonimy: Caulinia fragilis Willd., Caulinia minor (All.) Coss. & Germ., Fluvialis minor (All.) Pers., Ittnera minor (All.) C.C.Gmel., Najas dichotoma Roxb., Najas fragilis (Willd.) Delile, Najas moshanensis N.Z.Wang, Najas subulata Thuill., Najas ternata Roxb. ex Griff[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).
- ↑ a b c Najas minor. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-12-19].
- ↑ Najas minor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Najas minor na eMonocot [dostęp 2013-12-06]
- ↑ a b c d e f Joanna Zalewska. The genus Najas (Najadaceae) in Poland: remarks on taxonomy, ecology, distribution and conservation. „Fragmenta Floristica et Geobotanica”. 44 (2), s. 401–422, 1999. (ang.).
- ↑ a b c d e Najas minor na Flora of North America [dostęp 2013-12-06].
- ↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- BioLib: 41926
- EoL: 1088965
- EUNIS: 189413
- Flora of China: 200024706
- Flora of North America: 200024706
- FloraWeb: 3820
- GBIF: 5329434
- identyfikator iNaturalist: 165632
- IPNI: 603043-1
- ITIS: 39002
- NCBI: 62343
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-308306
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:603043-1
- Tela Botanica: 43496
- identyfikator Tropicos: 22200005
- USDA PLANTS: NAMI
- CoL: 45L2C
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
