Jeremi Mohyła
| |
 Mohyła | |
| hospodar Mołdawii | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| hospodar Mołdawii | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data śmierci | |
| Małżeństwo |
Elżbieta Łozińska[1] |
| Dzieci |
Konstanty |
Jeremi Mohyła (rum. Ieremia Movilă; zm. 1606) – hospodar Mołdawii, w latach 1595–1600 i 1600–1606, z rodu Mohyłów.
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny bojarów mołdawskich. W 1591 uciekł z Mołdawii do Polski. Gościny udzielili mu wówczas Jan Szymon Olelkowicz i jego żona Zofia Mielecka w Uściu (ziemia halicka)[2] lub podczaszy wielki koronny Jan Ostroróg, mąż Katarzyny Mieleckiej, siostry Zofii[3][4].
W sierpniu 1595 został osadzony na tronie hospodarskim przez kanclerza Jana Zamoyskiego, który wykorzystał wojnę mołdawsko-turecką w celu podporządkowania Mołdawii Polsce (zob. bitwa pod Cecorą w 1595 r.). Jeremi, który został przez Zamoyskiego wykorzystany z uwagi na swoje bliskie związki z Polską (miał polskie szlachectwo) zobowiązał się wówczas do uległości wobec Polski, przewidując nawet możliwość wcielenia Mołdawii do Polski (Jeremi w tej sytuacji miał objąć urząd wojewody). Ponieważ jednak Zamoyski nie chciał wszczynać wojny z Turcją, Jeremi wystąpił o zatwierdzenie do Wysokiej Porty, a Turcja, zaangażowana w wojnę z Michałem Walecznym musiała go uznać za hospodara Mołdawii.
W 1599 Jeremi wraz z Zamoyskim i nowym księciem Siedmiogrodu Andrzejem Batorym opracował plan obalenia Michała Walecznego i objęcia tronu wołoskiego przez brata Jeremiego, Szymona, pod polskim protektoratem. Michał jednak zareagował bardzo szybko i jeszcze w tym samym 1599 zajął Siedmiogród, a rok później uderzył na Mołdawię, zdobywając większość ważnych twierdz (z wyjątkiem Chocimia) i ogłaszając się hospodarem mołdawskim.
Kilka miesięcy później doszło jednak do powstania przeciwko panowaniu Michała w Siedmiogrodzie, a w tym samym czasie na Mołdawię powrócił Jeremi Mohyła wraz z wojskami Jana Zamoyskiego. Polacy nie tylko odbili wówczas Mołdawię, ale także wkroczyli na Wołoszczyznę, gdzie osadzili Szymona Mohyłę na tronie hospodarskim, zgodnie z wcześniejszym planem.
Rządy Jeremiego w Mołdawii trwały jeszcze kilka lat, do jego śmierci w 1606. Był on wówczas faktyczną marionetką Zamoyskiego. Wspierał Szymona w jego staraniach o tron wołoski (po jego objęciu w 1600 został wkrótce usunięty i próbował nań powrócić), aby uczynić zadość interesom polskim w tym regionie. Został pochowany w monastyrze Sucevița, który ufundował wraz z bratem. Jego następcą został jego syn Konstantyn, który jednak bardzo szybko został usunięty z tronu przez Szymona.
Jeremi był blisko skoligacony z polskimi rodami magnackimi, jego zięciami byli m.in. Władysław Myszkowski, Michał Wiśniowiecki (ojciec Jeremiego Wiśniowieckiego), Samuel Korecki, Stefan Potocki, Mikołaj Firlej, Maksymilian Przerębski.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Według Adama Bonieckiego, jej ojcem był Tomasz Csomortany z Siedmiogrodu; zob. Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 16. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1913, s. 49.
- ↑ Смерека Б. Єлизавета Могила і Мирон Барновський – покровителі Задарівського монастиря (за документами XVII–XVIII ст.) // Науковий щорічник “Історія релігій в Україні”. Вип. 33. Львів, 2023, c. 196
- ↑ Włodzimierz Dworzaczek: Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXIV/3, zeszyt 102. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979, s. 507.
- ↑ Red.: Mohiła (Moghiła, Moviła) Jeremijasz h. własnego (ok. 1555–1606). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/3, zeszyt 90. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976, s. 565.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wrocław, 1970, 1986. ISBN 83-04-01553-6.
- Mohiła (Moghiła, Moviła) Jeremijasz h. własnego (ok. 1555—1606). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/3, zeszyt 90. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976, s. 564—568.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
