Jaworzyna Krynicka
 Widok na Jaworzynę z Malnika | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1114 m n.p.m. |
| Wybitność |
444 m |
Położenie na mapie Beskidu Sądeckiego  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°25′04,6″N 20°53′43,8″E/49,417944 20,895500
| |
Jaworzyna Krynicka lub Jaworzyna (1114 m) – szczyt w Beskidzie Sądeckim, znajdujący się na granicy Krynicy-Zdroju i Muszyny. Jest najwyższym szczytem w Paśmie Jaworzyny[1][2].
Topografia
[edytuj | edytuj kod]Jaworzyna Krynicka znajduje się w grani głównej wschodniej części Pasma Jaworzyny. W północno-zachodnim kierunku do Bukowej (1077 m) grań ta jest względnie równa i niemal płaska, natomiast w południowo-wschodnim kierunku z Jaworzyny dość stromo, poprzez wierzchołki Bystrego Wierchu, Palenicy, Szczawnej Góry, Smereczyn i Jastrzębskiej Góry opada w widły Kryniczanki, Muszynki i Jastrzębika. Jaworzyna jest też zwornikiem dla dwóch bocznych grani – długiej południowej z wierzchołkiem Zaruby i krótkiej wschodniej opadającej do doliny Czarnego Potoku. Dolinami pomiędzy czterema grzbietami Jaworzyny spływają cztery potoki: Czarny Potok i jego dopływ Izwór, Jastrzębik i Szczawniczek[1].
Zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]Jaworzyna Krynicka jest silnie zagospodarowana. Na jej wierzchołek kursuje z doliny Czarnego Potoku kolej gondolowa. Dzięki temu, jak również dzięki dużym trawiastym obszarom na jej grzbiecie, jest Jaworzyna dobrym i masowo odwiedzanym punktem widokowym. Panorama widokowa (z różnych miejsc) obejmuje cały horyzont. Jest też zimą ośrodkiem narciarskim, jednym z największych w Polsce. U jej stóp w dolinie Czarnego Potoku znajduje się nowoczesna Stacja Narciarska Jaworzyna Krynicka: 8 tras narciarskich, obsługiwanych przez kolejkę gondolową i 7 wyciągów. Łącznie jest tutaj 14 km tras zjazdowych (w tym najdłuższa oświetlona trasa narciarska w Polsce), planowane są też następne. W górnej części północnego stoku znajduje się Schronisko PTTK na Jaworzynie Krynickiej, obok niego dyżurka GOPR i Muzeum Turystyki Górskiej na Jaworzynie Krynickiej[3].
Jest też Jaworzyna węzłem szlaków turystyki pieszej i rowerowej. Na szczycie znajduje się maszt radiowo-telewizyjny, restauracja i bufety[3].
W 2021 roku nad dachem górnej stacji kolei gondolowej rozpoczęła się budowa platformy widokowej z tarasem, która umożliwi obserwacje z wysokości 1022 m[4].
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]W większości Jaworzyna jest zalesiona. Niegdyś na grzbiecie były liczne polany, użytkowane przez Łemków. Po ich wysiedleniu zostały w większości zalesione. Później na stokach wycięto część lasu na potrzeby kolejki gondolowej i narciarskich tras zjazdowych. Obecnie trasy te są dobrymi punktami widokowymi. Są też jaskinie i wychodnie. Największa z nich znajduje się na wschodnim stoku. Jest to Kamień Diabelski[3].
Pierwotnie Jaworzynę porastał las bukowo-jodłowy. Las świerkowy na grzbiecie powstał w wyniku zalesienia. Oprócz tych trzech podstawowych gatunków drzew na Jaworzynie można spotkać jawory, jesiony, wiązy, modrzewie, sosny, jarzębiny, brzozy, iwy i olsze. Przy schronisku do niedawna rosła 60-letnia zasadzona sosna limba (pomnik przyrody), obecnie w tym miejscu znajduje się drewniana figura Jana Pawła II. Przy drodze dojazdowej do schroniska jest nasienny drzewostan bukowy[5]. Z rzadkich w Polsce gatunków roślin występuje na Jaworzynie Krynickiej m.in. ostrożeń dwubarwny[6].
Ze zwierząt w masywie Jaworzyny występują wszystkie większe gatunki krajowych ssaków: jelenie, dziki, sarny, rysie, wilki i niedźwiedzie. Te ostatnie nie występują tutaj stale; niekiedy migrują ze Słowacji lub z Bieszczadów[5].
Piesze szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
Schronisko PTTK na Hali Łabowskiej – Runek – Jaworzyna – Krynica-Zdrój (Główny Szlak Beskidzki)
Muszyna – Złockie – Jaworzyna – Krynica (Szlak Wincentego Pola)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000. Kraków: Wyd. „Compass”, 2011. ISBN 978-83-7605-080-5.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2012-01-10].
- ↑ a b c Bogdan Mościcki: Beskid Sądecki i Małe Pieniny. Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-65-6.
- ↑ Natalia Sekuła, Na Jaworzynie Krynickiej powstaje taras widokowy [online], Dobry Tygodnik Sądecki, 17 czerwca 2021.
- ↑ a b Przyroda Jaworzyny. [dostęp 2012-08-10].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
