Janowiec ciernisty

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	janowiec
Gatunek	janowiec ciernisty
Nazwa systematyczna
Genista germanica L. Sp. pl. 2:710. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Multimedia w Wikimedia Commons

Janowiec ciernisty (Genista germanica L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae). Występuje w Europie Środkowej do wysokości 800 m n.p.m. W Polsce rozpowszechniony na ziemi lubuskiej, Dolnym i Górnym Śląsku, w Małopolsce, Lubelszczyźnie i Mazowszu. Brak go lub jest bardzo rzadki w Polsce północnej, w Wielkopolsce, w niższych położeniach Sudetów i Karpat^[4]. Przez Polskę przechodzi północna granica zasięgu.

Pokrój

Krzew dorastający do 60 cm wysokości.

Łodyga

Gałęzista, za młodu zielona i gęsto owłosiona, później brązowa z cierniami, w dole bez liści i gron kwiatowych.

Liście

Ulistnienie skrętoległe, liście całobrzegie, siedzące, eliptyczne długości 1–2 cm i szerokości do 0,8 cm, jasnozielone, na brzegu i od spodu owłosione. Słabo zaznaczone nerwy boczne. Bez przylistków.

Ciernie

Wyrastające z kątów liści, zielone, sterczące do 2,5 cm długości.

Kwiaty

Zebrane w grona do 5 cm długości. Szypułki kwiatowe 2 razy dłuższe od przysadek, żółte i złocistożółte. Kielich 2-wargowy, warga górna podzielona od nasady; pręciki wszystkie (10) zrośnięte ze sobą; łódeczka tępa, owłosiona, półtora razy dłuższa od żagielka.

Owoce

Czarnobrązowe, owłosione strąki do 1 cm długości. Nasiona ciemnobrunatne, spłaszczone, błyszczące po 2-5 w strąku.

• Niewielki krzew, chamefit, nanofanerofit. Kwitnienie przypada na okres od maja do czerwca. Kwiaty zapylane są przez pszczoły i motyle. Owocuje od maja do lipca.
• Siedlisko: występuje w świetlistych lasach zwłaszcza sosnowych i dębowych, słonecznych wzgórzach, wrzosowiskach skałach i przy drogach. Wymaga gleb nasłonecznionych, ubogich w wapń i składniki pokarmowe.
• Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Calluno-Ulicetalia^[5].
• Właściwości toksyczne: zatrucie alkaloidami zawartymi w zielu i nasionach może powodować obniżenie napięcia mięśnia sercowego i ciśnienia krwi.
• Liczba chromosomów 2n= 42^[6]

Roślina lecznicza

• Surowiec zielarski: ziele i nasiona janowca ciernistego Herba Gentistae germanicae, Semen Gentistae germanicae zawierają m.in. trujące alkaloidy: cytyzynę i sparteinę.
• Działanie: cytyzyna dawkowana leczniczo zmniejsza wrażliwość zwojów autonomicznych w sercu oraz pobudza ośrodek nerwu błędnego.

• Jakub Tomanek: Botanika leśna. Podręcznik dla studentów wydziałów leśnych. Warszawa: Państ. Wyd. Rolnicze i Leśne, 1994, s. 304–305. ISBN 83-09-01819-3.
• Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Opisy i klucze do oznaczania wszystkich gatunków roślin naczyniowych rosnących w Polsce bądź dziko, bądź też zdziczałych lub częściej hodowanych. Cz. 1. Warszawa: Państ. Wyd. Naukowe, 1988, s. 346–347. ISBN 83-01-05287-2.
• Jakub Tomanek: Nasze Krzewy leśne. Warszawa: Państ. Wyd. Rolnicze i Leśne, 1952, s. 36–37.
• Reinhard Witt: Krzewy. Przewodnik. Warszawa: Multico, 1997, s. 136–137. ISBN 83-7073-133-3.
• Jakub Mowszowicz, Hanna Rembertowicz-Szymborska: Rośliny trujące. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990, s. 90–91. ISBN 83-02-04161-0.