For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Jan Emil Skiwski.

Jan Emil Skiwski

Jan Emil Skiwski
Data i miejsce urodzenia

13 lutego 1894
Warszawa

Data i miejsce śmierci

2 marca 1956
Caracas

Zawód, zajęcie

krytyk literacki

Narodowość

polska

Rodzice

Jan Kazimierz Teofil i Zofia Wanda Lambertyna z d. Maleszewska

Małżeństwo

Jadwiga Sabina Kamińska

Dzieci

Tomasz, Roman Rogalski, Wojciech Rogalski[1]

Krewni i powinowaci

dziadek Emil Skiwski

Jan Emil Skiwski (ur. 13 lutego 1894 w Warszawie, zm. 2 marca 1956 w Caracas) – polski pisarz, publicysta, jeden z najwybitniejszych przedwojennych krytyków literackich.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Do 1918 roku przebywał w Rosji, gdzie w 1909 w Moskwie ukończył gimnazjum. Początkowo był związany politycznie z obozem sanacyjnym (BBWR i OZN), następnie zadeklarował się jako zwolennik endecji.

W 1929 roku, Emil Skiwski porównał psychologizm dzieł Dostojewskiego do Żeromskiego i odmawiał temu drugiemu „rozległej wiedzy o człowieku”, jaką posiadał Dostojewski. Podkreślał też dystans dzielący go nie tylko od autora Zbrodni i kary, ale i „od wszelkiej na wysokim poziomie kultury psychologicznej i artystycznej tworzonej literatury”. Chciał tym samym pomniejszyć rangę autora Przedwiośnia, którego Skiwski nie lubił i krytykował z pozycji prawicowych[2].

Członek polskiego PEN-Clubu od 1939 roku, wiceprzewodniczący Związku Zawodowego Literatów Polskich. Po roku 1939 był zwolennikiem współpracy politycznej i wojskowej z Niemcami, współwydawcą gadzinówekSter”, „Przełom”, wydawanych przy poparciu Niemców. Zwolennik współdziałania z Niemcami przeciwko Sowietom. W kwietniu 1943 roku, podobnie jak inni literaci: Ferdynand Goetel i Józef Mackiewicz przebywał w Katyniu, gdzie był świadkiem ekshumacji polskich oficerów zamordowanych przez Sowietów.

W lutym 1945 roku Skiwski wraz z rodziną, uciekając przed wkraczającą do Krakowa Armią Czerwoną, udał się do Wrocławia, a stamtąd do siedziby Hansa Franka w Neuhaus (obecnie dzielnica Schliersee) niedaleko Monachium. Później Skiwski przybył do austriackiego miasteczka Kufstein, gdzie doczekał wkroczenia wojsk amerykańskich. Następnie przebywał wraz z rodziną w tamtejszym obozie prowadzonym przez francuskie władze okupacyjne, a także w obozie dla przesiedleńców w Wildflecken. Latem 1946 Skiwski udał się do Włoch w zamiarze wyemigrowania z Europy. We Włoszech skontaktował się z płk. Bąkiewiczem, szefem II Oddziału II Korpusu Polskiego, który przekazał go do dyspozycji wojsk brytyjskich. W rezultacie Skiwski, jako Jan Rogalski został osadzony w obozie dla jeńców niemieckich w Rimini, gdzie spędził blisko rok. Po wyjściu z obozu rodzina Skiwskich udała się do Wenezueli. Skiwski pierwotnie planował emigrację do Kanady, lecz władze tego kraju odmówiły jego przyjęcia. Po przybyciu do Ameryki Południowej, Skiwscy (a w zasadzie Rogalscy) zostali umieszczeni w obozie El Trompillo koło Valencii, skąd wyjechali do Caracas[3].

25 czerwca 1945 roku prokurator Specjalnego Sądu Karnego w Krakowie Roman Martini postanowił wszcząć dochodzenie w sprawie przeciwko Skiwskiemu i Goetlowi o „działaniu na szkodę Państwa Polskiego we współpracy z niemieckimi władzami okupacyjnymi”. Podstawą wydania nakazu aresztowania była najprawdopodobniej wiedza obu naocznych świadków ekshumacji na temat morderstw popełnionych przez NKWD na oficerach polskich, internowanych w obozie w Kozielsku i zamordowanych w lesie katyńskim[4]. 13 czerwca 1949 roku Jan Emil Skiwski został zaocznie skazany przez Sąd Okręgowy w Krakowie, na podstawie Dekretu PKWN z 31 lipca 1944 roku, na dożywocie oraz utratę praw obywatelskich i publicznych, za „współpracę z okupacyjną prasą niemiecką wydawaną w języku polskim”. Zdaniem oskarżających, prokuratorów Auscalera i Czuczkiewicza, było to „konsekwencją jego przedwojennej antydemokratycznej i wrogiej wobec Związku Sowieckiego postawy”[5].

Na emigracji w Wenezueli pracował w Biblioteca Nacional w Caracas, gdzie kompletował dział polski. Aktywnie brał udział w pracach Centralnego Komitetu Uchodźców (El Central Comite de los Refugiados en Venezuela), w którym reprezentował emigrantów narodowości polskiej, czeskiej, słowackiej, litewskiej, ukraińskiej i węgierskiej[6]. Publikował także w „Kulturze” paryskiej pod pseudonimami: „Karol Ignacy Hołobocki”, „Rogall”. Zmarł 2 marca 1956 roku w Caracas w Wenezueli w zapomnieniu i został pochowany pod przybranym nazwiskiem Jan Rogalski.

Wszystkie jego utwory objęte były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce, podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek[7].

W roku 1999 ukazał się zbiór jego tekstów Na przełaj i inne szkice o literaturze i kulturze[8], w 2014 tom To, o czym się nie mówi. Szkice polityczne z lat 1946–1956[9], w 2020 zbiór Umierające miasto. Opowiadania i wspomnienia[10].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jan Emil Władysław Skiwski [online], M.J. Minakowski: Wielka Genealogia Minakowskiego [dostęp 2021-05-31].
  2. J.E. Skiwski, Poza wieszczbiarstwem i pedanterią, Poznań 1929,s.35.
  3. M. Urbanowski, Człowiek z głębszego podziemia. Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Kraków 2003, s. 95–98, 102–110.
  4. M. Urbanowski, Człowiek z głębszego podziemia. Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Kraków 2003, s. 98–99.
  5. M. Urbanowski, Człowiek z głębszego podziemia. Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Kraków 2003, s. 121–124.
  6. M. Urbanowski, Człowiek z głębszego podziemia. Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Kraków 2003, s. 127.
  7. Cenzura PRL, posłowie Zbigniew Żmigrodzki, Wrocław 2002, s. 38.
  8. Na przełaj oraz inne szkice o literaturze – JAN EMIL SKIWSKI | Książka | Literatura piękna polska | merlin.pl [online], merlin.pl [dostęp 2020-02-05].
  9. To, o czym się nie mówi. Szkice polityczne z lat 1946–1956 [online], Wydawnictwo LTW [dostęp 2020-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-05] (pol.).
  10. Umierające miasto [online], Wydawnictwo LTW [dostęp 2020-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-05] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Maciej Urbanowski, Człowiek z głębszego podziemia: Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2003.
  • Jakub Beczek, Dialektyka mitu. Parę uwag o Jana Emila Skiwskiego emigracyjnym dyskursie politycznym, [w:] Pisarz na emigracji. Mitologie, style, strategie przetrwania, red. Hanna Gosk, Andrzej Stanisław Kowalczyk, Warszawa 2005.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Jan Emil Skiwski
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?