For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Józef Rekowski.

Józef Rekowski

Józef Rekowski
Józef Styp-Rekowski
Kraj działania

Polska
Niemcy

Data i miejsce urodzenia

14 grudnia 1902
Płotowo

Data i miejsce śmierci

23 sierpnia 1969
Trewir

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

27 czerwca 1926

Józef Rekowski, również Józef Styp-Rekowski, ps. „Ksiądz Rodak”[1][2] (ur. 14 grudnia 1902 w Płotowie, powiat bytowski, zm. 23 sierpnia 1969 w Trewirze) – ksiądz katolicki, polski działacz narodowy w Niemczech, więzień niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych[a].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był najstarszym synem[2] Jana Styp-Rekowskiego i Weroniki (z d. Bruskiej), gospodarzy wiejskich (Jan był zarazem aktywnym społecznikiem i działaczem polonijnym, prezesem Związku Polaków w Niemczech Okręgu Kaszuby) w Płotowie (do II wojny światowej w granicach Niemiec, pod niem. nazwą Groß Platenheim[6]), w dzieciństwie chodził do szkoły ludowej we wsi rodzinnej, później (1913–1919) podjął naukę w Collegium Marianum w Pelplinie[1][b] oraz w gimnazjum klasycznym w Chojnicach. Tam też uzyskał w 1922 polską maturę. W latach 1922–1926 podjął studia teologiczne w Wyższym Seminarium Duchowne w Pelplinie, po czym – 27 czerwca 1926 – uzyskał święcenia kapłańskie. Następnie został wikarym w Zakrzewie w powiecie złotowskim[c]. Później, 21 listopada 1926, objął obowiązki administratora w odległej o kilkanaście kilometrów od Zakrzewa parafii św. Barbary[d] w Radawnicy, gdzie przebywał do 25 marca 1928. Następnie (od 1 kwietnia 1928 do 10 lutego 1929) był wikarym w Międzyrzeczu. Konsekwencją dostrzeganej przez władze w Niemczech działalności polonijnej ks. Rekowskiego było przeniesienie go do zamieszkanej przez Niemców parafii w Przechlewie w pow. człuchowskim[1]

Prymas August Hlond podjął decyzję o mianowaniu go w marcu 1930 duszpasterzem Polaków w Saksonii[1][e], wobec czego ks. Rekowski przeniósł się do Drezna. Swoje obowiązki, polegające na aktywizacji (religijnej i narodowej) Polaków wykonywał na tyle sumiennie i skutecznie, że władze niemieckie doprowadziły do skierowania go pod koniec 1931 na roczny urlop bezpłatny; w wyniku tej decyzji ks. Rekowski wrócił do Zakrzewa, do ks. Domańskiego. Starał się – bezskutecznie – o nominacje na funkcję katechety w polskich gimnazjach (w 1932 w Bytomiu i w 1933 w Gdańsku), powołano go jednak (od 1 listopada 1932) na funkcję wikarego w Chrząstowie nieopodal Człuchowa[1].

W 1932 założyciel Związku Polaków w Niemczech, Jan Baczewski, ustąpił z funkcji kierownika Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech i 27 lipca 1932 stanowisko to objął ks. Józef Rekowski (piastował je do wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939), pełniąc równocześnie w tym okresie obowiązki duszpasterza emigrantów polskich w Niemczech. Był przez parę tygodni katechetą w nowo otwartym w listopadzie 1937 Polskim Gimnazjum w Kwidzynie; starał się też – bezskutecznie – o funkcje duszpasterza w Berlinie i rektora Polskiej Misji Katolickiej[1].

Czwartego dnia II wojny światowej aresztowana została jego siostra Róża (która prowadziła mu dom w Berlinie), a tydzień później (11 września 1939) Gestapo przyszło po niego samego. Umieszczono go najpierw w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen, gdzie spotkał się ze swoim ojcem Janem oraz braćmi Alfonsem i Edmundem[1][2]. Z Sachsenhausen przewieziony został do obozu w Dachau; tam znów spotkał ojca, a także swego szwagra (męża siostry Władysławy) – nauczyciela i działacza polskiego Ryszarda Knosałę[1].

W obozie koncentracyjnym udało mu się przeżyć do wyzwolenia przez Amerykanów 29 kwietnia 1945[1]. Po wojnie pozostał w Niemczech (do 23 listopada 1947 w Bad Waldsee[5]): od 21 stycznia 1946 był dziekanem we francuskiej strefie okupacyjnej, od października tegoż roku – kanonikiem honorowym[f], a od 1948 – dyrektorem organizacji charytatywnej Caritas w tej strefie, co wiązało się z potrzebą przeprowadzenia się do Zußdorf[7][g][h]. Po reaktywacji Związku Polaków w Niemczech był jego członkiem, od 1951 honorowym prezesem, a od 22 listopada 1964 prezesem Rady Naczelnej.

Od roku 1957 mieszkał, jako rezydent, na plebanii św. Sebastiana w Pfrungen[i]. W wieku lat 67, kiedy poważnie zachorował, przewieziono go do szpitala sióstr boromeuszek w Trewirze i tam zmarł 23 sierpnia 1969[7]. Życzeniem ks. Rekowskiego było być pochowanym w Polsce, w Zakrzewie, obok grobu „Księdza Patrona” Bolesława Domańskiego[j]; życzeniu temu uczyniono zadość: pogrzeb z udziałem biskupa pelplińskiego Bernarda Czaplińskiego odbył się w Zakrzewie 2 września 1969[7].

  1. W Arolsen Archives, gromadzącym dokumentację więźniów niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, znajdują się dwa rekordy dotyczące Józefa Rekowskiego[3]: jeden pod imieniem Josef (więzień Dachau, nr 22369)[4], a drugi pod imieniem Joseph[5] (w obu jest ta sama data urodzenia więźnia – 14 grudnia 1902), przy czym dokumenty pod imieniem Joseph to ankieta personalna w języku francuskim sporządzona w grudniu 1947 roku.
  2. Już wówczas został członkiem nielegalnego pomorskiego stowarzyszenia Filomatów.
  3. W Zakrzewie działał od lat ks. Bolesław Domański później zwany – ze względu na swoją niezłomną postawę – „Księdzem Patronem” Polaków w Niemczech.
  4. Parafię tę zamieszkiwali w znaczącej większości Polacy.
  5. W Dreźnie i Saksonii przebywała wówczas znacząca liczba polskich emigrantów.
  6. Na stanowisko to nominował go biskup polowy Wojska Polskiego Józef Gawlina.
  7. Zamieszkał w prowadzonym przez siostry zakonne domu dla dzieci i osób niepełnosprawnych.
  8. Zußdorf leży w gminie Wilhelmsdorf, w Badenii-Wirtembergii w południowych Niemczech.
  9. Pfrungen leży w tej samej gminie Wilhelmsdorf, kilka kilometrów od Zußdorf.
  10. Trzydzieści lat wcześniej, w kwietniu 1939, ks. Domański zmarł w Berlinie i kilka dni później pochowany został w Zakrzewie.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i Smołka 1988 ↓, s. 66.
  2. a b c Styp Rekowscy 2012 ↓.
  3. People @ The Arolsen Archives. [w:] The Arolsen Archives online collections [on-line]. Arolsen Archives. [dostęp 2019-07-24].
  4. Personal Files - Concentration Camp Dachau. [w:] The Arolsen Archives online collections [on-line]. Arolsen Archives. [dostęp 2019-07-24]. (ang.).
  5. a b CM/1 files from Germany, A-Z. [w:] Arolsen Archives online collections [on-line]. Arolsen Archives. [dostęp 2019-07-24]. (ang.).
  6. F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskim” (ISBN 978-83-60437-22-3).
  7. a b c Smołka 1988 ↓, s. 67.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Józef Rekowski
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?