Iwan I Crnojević

władca Zety
Okres	od 1465 do 1490
Poprzednik	Stefan Crnojević
Następca	Jerzy Crnojević
Dane biograficzne
Dynastia	Crnojewiciów

Iwan I Crnojević (serb. Иван Црноjeвић) – władca średniowiecznej krainy Zety w latach 1465–1490. Z pochodzenia był Czarnogórcem z dynastii Crnojewiciów. Był zwany Iwanem Czarnym.

Iwan objął władzę w 1465 roku po śmierci swojego ojca Stefana, pierwszego władcy księstwa Zety z rodu Crnojevićów. Stefan z pomocą Wenecji, której częściowe zwierzchnictwo oficjalnie uznał w 1455 roku, zdołał powstrzymać napór Turków aż do swojej śmierci^[1]. Państwo tureckie pod rządami Mehmeda pozostawało głównym zagrożeniem dla niepodległości Zety również za rządów Iwana. W 1468 roku Turcy pokonali go i zmusili do udania się na wygnanie, opanowując przejściowo Czarnogórę. W 1481 Iwan, wykorzystując niepokoje w państwie tureckim po śmierci Mehmeda, odzyskał Czarnogórę, musiał jednak uznać zwierzchność lenną sułtana Bajazyda II i oddać swojego syna jako zakładnika^[2]. Iwan aż do śmierci pozostał zależny od sułtana.

Iwan umarł w 1490 roku, a władzę po nim przejął jego syn Đurađ IV Crnojević. Wsławił się on założeniem w 1493 pierwszej na terenach późniejszej Jugosławii drukarni^[2]. Drugi syn Iwana, Stefan, również dążył do przejęcia schedy po ojcu, co spowodowało konflikt pomiędzy braćmi. Starcia wewnątrzdynastyczne wykorzystali Turcy, którzy początkowo zmusili Jerzego do ucieczki i osadzili na tronie Stefana, a następnie, w 1499 roku, podbili księstwo Zety, ostatnie niezależne terytorium na obszarze dzisiejszej Serbii^[2][3]. Podbój ten rozpoczął kilkusetletni okres pełnej zależności Czarnogóry od Imperium Osmańskiego^[3].

• Wacław Felczak, Tadeusz Wasilewski: Historia Jugosławii. Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: 1985. ISBN 83-04-01638-9.
• Leszek Podhorodecki: Jugosławia. Dzieje narodów, państw i rozpad federacji. Warszawa: 2000. ISBN 83-86170-49-2.
• Montenegro - History, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-03]  (ang.).