Instytut Marksizmu-Leninizmu przy KC KPZR

Институт марксизма-ленинизма при ЦК КПСС

Marx–Lenin Institute

KC KPZR
siedziba Instytutu (1931)
Data założenia	1921
Data likwidacji	1991
Typ	badawczy
Państwo	ZSRR
Adres	ul. B. Dmitrowka 15, Moskwa ул. Б. Дмитровка, 15
Położenie na mapie Moskwy Instytut Marksizmu-Leninizmu przy KC KPZR
Położenie na mapie Rosji Instytut Marksizmu-Leninizmu przy KC KPZR
55°45′45″N 37°36′44″E/55,762500 37,612222
Multimedia w Wikimedia Commons

Instytut Marksizmu-Leninizmu przy KC KPZR (ros. Институт марксизма-ленинизма при ЦК КПСС) – główny ośrodek ideologiczny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego funkcjonujący w latach 1921–1991. Był określany „cytadelą partyjnej ortodoksji”^[1].

Do zadań instytutu należało gromadzenie, przechowywanie i publikacja dokumentów i prac Karla Marksa, Friedricha Engelsa i Włodzimierza Lenina, tworzenie i edycja publikacji na temat pracy Marksa, Engelsa i Lenina, innych osobowości komunizmu i dalszego rozwoju światopoglądu Marksa, Engelsa i Lenina.

Instytucja została powołana w 1921 pod nazwą Instytutu Marksa-Engelsa (Институт К. Маркса и Ф. Энгельса). W 1923 założono Instytut Lenina (Институт Ленина). 13 marca 1931 GPU zajęło instytut, zaś jego szef Dawid Riazanow i 127 pracowników zostało zwolnionych, w tym prawie wszyscy redaktorzy kompletnej edycji prac Marksa-Engelsa. Pod nowym kierownictwem postanowiono połączyć Instytut Marksa-Engelsa z Instytutem Lenina, tworząc Instytut Marksa-Engelsa-Lenina. W latach 1954–1956 instytut nosił nazwę Instytutu Marksa-Engelsa-Lenina-Stalina (Институт Маркса-Энгельса-Ленина-Сталина – ИМЭЛС). W latach 1956–1991 był nazywany Instytutem Marksizmu-Leninizmu przy Komitecie Centralnym KPZR, a w 1991 przemianowano go na Instytut Teorii i Historii Socjalizmu (Институт теории и истории социализма). W tym samym roku instytut zaprzestał działalności.

Centralne archiwum partyjne instytutu obecnie jest prowadzone przez Rosyjskie Państwowe Archiwum Historii Społeczno-Politycznej (Российский государственный архив социально-политической истории – РГАСПИ)^[2][3].

• Wieczorowy Uniwersytet Marksizmu-Leninizmu

• В. Г. Мосолов: ИМЭЛ, цитадель партийной ортодоксии. Из истории Института марксизма-ленинизма при ЦК КПСС, 1921–1956, Новый хронограф М. 2010, 592 s., ISBN 978-5-94881-104-8.
• И. В. Загоскина: Институт марксизма-ленинизма при ЦК КПСС. W: Wielka Encyklopedia Radziecka 1969–1978. А. М. Прохоров (red.). Moskwa: Encyklopedia Radziecka. (ros.).