Instytut Języka Polskiego
Polskiej Akademii Nauk

Data założenia	1 października 1973
Typ	badawczy
Państwo	Polska
Adres	al. Mickiewicza 31 31-120 Kraków
Dyrektor	prof. dr hab. Maciej Eder
Położenie na mapie Krakowa Instytut Języka Polskiego PAN
Położenie na mapie Polski Instytut Języka Polskiego PAN
Położenie na mapie województwa małopolskiego Instytut Języka Polskiego PAN
50°03′58,7″N 19°55′31,0″E/50,066306 19,925278
Strona internetowa

Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk (skrót: IJP PAN) – jedyna w Polsce placówka naukowo-badawcza zajmująca się badaniem języka polskiego we wszystkich jego aspektach i odmianach, założona w 1973 roku.

Dyrektorem Instytutu jest prof. dr hab. Maciej Eder^[1], zastępcą dyrektora ds. naukowych jast dr hab. Michał Rzepiela, a przewodniczącą Rady Naukowej jest dr hab. Halszka Górny^[2]. Instytut ma uprawnienia do nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa. Prowadzi też Językoznawcze Studia Doktoranckie^[3] oraz kształci doktorantów w ramach Szkoły Doktorskiej Anthropos Instytutów Polskiej Akademii Nauk^[4].

Pierwszą siedzibą Instytutu Języka Polskiego był w latach 1973–1999 budynek przy ul. Straszewskiego 27 w Krakowie. Instytut posiadał w przeszłości zamiejscowe pracownie w Poznaniu i Sosnowcu^[5].

Od 1999 roku główną siedzibą Instytutu jest gmach przy al. Mickiewicza 31 w Krakowie. Tu mieści się dyrekcja i administracja oraz siedem pracowni (2021)^[6]:

• Pracownia Dialektologii Polskiej (kierownik dr hab. Renata Kucharzyk),
• Pracownia Etymologii i Geolingwistyki (kierownik prof. dr hab. Jadwiga Waniakowa),
• Pracownia Języka Staropolskiego (kierownik dr hab. Ewa Deptuchowa),
• Pracownia Łaciny Średniowiecznej (kierownik dr hab. Michał Rzepiela),
• Pracownia Metodologiczna (kierownik dr hab. Rafał L. Górski),
• Pracownia Onomastyki (kierownik dr hab. Urszula Bijak),
• Pracownia Wielkiego Słownika Języka Polskiego (kierownik prof. dr hab. Piotr Żmigrodzki).

W Warszawie (ul. Ratuszowa 11) działają dwie pracownie (2021)^[6]:

• Pracownia Historii Języka Polskiego XVII–XVIII wieku (kierownik prof. dr hab. Włodzimierz Gruszczyński),
• Pracownia Polszczyzny Kresowej (kierownik dr hab. Ewa Dzięgiel),

W krakowskiej siedzibie Instytutu mieści się biuro Polskiego Towarzystwa Językoznawczego^[7].

• prof. Stanisław Urbańczyk (1973–1979)
• prof. Władysław Lubaś (1979–1991)
• prof. Kazimierz Rymut (1992–2002)
• prof. Ireneusz Bobrowski (2002–2008)
• prof. Piotr Żmigrodzki (2008–2016)
• prof. Maciej Eder (od 2016)

• Słownik staropolski
• Słownik pojęciowy języka staropolskiego
• Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego
• Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII wieku
• Słownik wileński
• Słownik Wyrazów Zapomnianych

• Wielki słownik języka polskiego PAN
• Słownik onomazjologiczny Wiktoria

• Słownik gwar polskich
• Słownik gwar małopolskich
• Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur
• Słownik gwary Zakopanego
• Atlas Linguarum Europae
• Ogólnosłowiański atlas językowy
• Słownik polskich leksemów potocznych

• Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce (Lexicon Mediae et Infimae Latinitatis Polonorum)
• Elektroniczny Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce

• Antroponimia Polski od XVI w. do końca XVIII w.
• Słownik staropolskich nazw osobowych
• Elektroniczny słownik hydronimów Polski
• Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany
• Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych
• Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych
• Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny
• Internetowy słownik nazwisk w Polsce
• Słownik imion współcześnie w Polsce używanych
• Lexikon der Familienamen polnischer Herkunft im Ruhrgebiet

• Słownik syntaktyczno-generatywny czasowników polskich

• „Onomastica” (ISSN 0078-4648, e-ISSN 2658-2783), założone 1955, redaktor naczelny Urszula Bijak^[10],
• „Polonica” (ISSN 0137-9712, e-ISSN 2545-045X), założone 1975, redaktor naczelny Rafał L. Górski^[11],
• „Socjolingwistyka” (ISSN 0208-6808, e-ISSN 2545-0468), założone 1977, redaktor naczelny Katarzyna Skowronek^[12].

• Prace Instytutu Języka Polskiego PAN (ISSN 0208-4074)
  • Studia dialektologiczne
  • Studia gramatyczne
  • Studia historyczno-językowe
• Nowe Studia Leksykograficzne
• Polskie Słownictwo Kresowe

• Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego^[14]

IJP PAN opracował trzytomowy podręcznik Gramatyka współczesnego języka polskiego (tzw. „żółtą gramatykę”^[5]), red. nauk. Stanisław Urbańczyk^[15][16]:

• Tom 1: Stanisław Karolak, Maciej Grochowski i Zuzanna Topolińska: Składnia (PWN, 1984, ISBN 83-01-03602-8)
• Tom 2: Renata Grzegorczykowa, Krystyna Kallas, Krystyna Kowalik, Roman Laskowski, Alicja Orzechowska, Jadwiga Puzynina i Henryk Wróbel: Morfologia (PWN, wyd. 1 1984, ISBN 83-01-03603-6; wyd. 2 zm. 1998, ISBN 83-01-12386-9; wyd. 3 popr. 1999, ISBN 83-01-12829-1),
• Tom 3: Leokadia Dukiewicz i Irena Sawicka: Fonetyka i fonologia (Wydawnictwo IJP PAN, 1995, ISBN 83-85579-37-0).

• BarbaraB. Czopek-Kopciuch BarbaraB., Instytut Języka Polskiego PAN i jego dyrektorzy, [w:] BarbaraB. Czopek-Kopciuch, PiotrP. Żmigrodzki (red.), Język polski wczoraj – dziś – jutro, Kraków: Lexis, 2010, s. 61–66, ISBN 978-83-89425-61-4 .
• WładysławW. Lubaś WładysławW., Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie w latach 1973–1991, „Polonica”, 16, 1994, s. 252–267, ISSN 0137-9712 .

• Instytut Języka Polskiego PAN – oficjalna strona internetowa Instytutu

• Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).
• Polska Akademia Nauk
• Katalog księgozbioru Instytutu Języka Polskiego PAN. biblioteka.ijp-pan.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)].
• Narodowy Korpus Języka Polskiego
• Polskie Towarzystwo Językoznawcze