For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Industrilandskapet.

Industrilandskapet

Wieza Holmentornet z poł. XVIII w., widok od strony placu Holmentorget.
Knäppingen, jeden z budynków Muzeum Miejskiego w Norrköping, widok od strony Västgötegatan.
Charakterystyczne „Żelazko” – siedziba Muzeum Pracy
Värmekyrkan – dawna kotłownia, w okresie Adwentu jeden z największych świeczników adwentowych na świecie.
Louis de Geer konsert & kongress – Filharmonia w Norrköping. Na pierwszym planie jeden z wodospadów na Motali.

Industrilandskapet – krajobraz przemysłowy, unikalny w Europie zespół budynków przemysłowych wokół rzeki Motali w mieście Norrköping. Rozciąga się wzdłuż rzeki począwszy od fabryk Drags i Gryts, aż do dawnego kwartału Tuppen, w którym obecnie znajduje się ratusz miejski. Obszar zdominowany jest przez wysokie budynki fabryczne oraz kaskady i wodospady na Motali[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Większość fabryk zbudowano między rokiem 1850 a 1920, natomiast kaskady i wodospady istniały tu już od czasów średniowiecza. W tkalniach i przędzalniach pracowało tysiące ludzi produkujących różnego rodzaju materiały wełniane i bawełniane. Do roku 1870 Norrköping zajmował czołową pozycję w przemyśle tekstylnym Szwecji dostarczając 70% krajowej produkcji. W latach 50. w przemyśle włókienniczym zaznaczył się kryzys. W 1970 roku zamknięto ostatnią fabrykę tekstylną w mieście. Zamknięte i opuszczone budynki fabryk zaczęły podupadać[1]. Ich dalszy los stanął pod znakiem zapytania. Część urzędników gminnych była jeszcze w latach 60. za wyburzeniem większości z nich i zbudowania na ich miejscu wieżowców. Stanowisku temu towarzyszyła opinia części mieszkańców miasta, iż budynki byłych fabryk stanowią ponure wspomnienie przeszłości – brudnej, uciążliwej i źle płatnej pracy i symbolizują epokę, która stanowi już zamknięty rozdział w historii miasta. W latach 70. pojawił się punkt nowy widzenia na ten teren, jako cenną spuściznę historyczną, która może stanowić atut miasta Norrköping. Jednym z pierwszych, który to dostrzegł w tych kategoriach, był profesor Gunnar Lindahl (czasopismo Arkitektur, 1970). Wtórowała mu Marie Nissen, badaczka z Tekniska Högskolan. W swoich artykułach i rozprawach zwróciła ona uwagę na wartość zabudowy przemysłowej miasta Norrköping, a towarzysząc krajowym i zagranicznym ekspertom w wizjach lokalnych przekonywała o konieczności zachowania tego obszaru[2]. W efekcie władze gminy wraz z lokalnymi firmami budowlanymi podjęły się jego ochrony i rewitalizacji[1]. Dziś w zmodernizowanych budynkach mieszczą się m.in. muzea: Arbetets museum (Muzeum Pracy), Stadsmuseum (Muzeum Miejskie) i Holmens museum, filharmonia i kampus Uniwersytetu w Linköping[3].

Ważniejsze obiekty

[edytuj | edytuj kod]
  • Holmentornet – wieża zbudowana w latach 50. XVIII w. mieści w sobie jedną z bram wejściowych na teren Industrilandskapet. Na jej miejscu znajdował się wcześniej zakład papierniczy Holmens bruk, zbudowany na początku XVII w.
  • Norrköpings stadsmuseum (Muzeum Miejskie w Norköping) znajduje się w budynku, w którym niegdyś funkcjonowała tkalnia i farbiarnia. Zgromadzone eksponaty dostarczają informacji o imponującej epoce przemysłu tekstylnego w mieście, a w muzealnym sklepie można między innymi kupić tkaniny ze wzorami z dawnych epok[4].
  • Arbetets museum (Muzeum Pracy) mieści się w charakterystycznym, położonym na wyspie, budynku byłej fabryki bawełny, noszącym ze względu na swój kształt popularną nazwę „Strykjärnet” („Żelazko”). Muzeum stanowi obecnie centrum wystawowe i badawcze.
  • Holmens muzeum, zajmujące pomieszczenia na parterze budynku zwanego „Strykbrädan” („Deska do prasowania”), prezentuje historię produkcji papieru czerpanego w mieście; papier ten wytwarzano w tym budynku już w XVII w.
  • Värmekyrkan – budynek dawnej kotłowni, pełniący obecnie funkcje konferencyjno-rozrywkowe, znany z corocznego zapalania na jego dachu czterech świateł z okazji Adwentu.
  • Louis De Geer konsert & kongress – sala koncertowa Orkiestry Symfonicznej w Norrköping, mieszcząca się w budynku byłej papierni. Służy też jako miejsce konferencyjno–biznesowe.
    Budynek Louis De Geer konsert & kongress został przebudowany w latach 90. i otwarty w październiku 1994 roku. Sala koncertowa mieści się w budynku z lat 40., w którym odbywał się proces wstępny produkcji papieru, natomiast obszerne foyer zajmuje pomieszczenia maszynowni z roku 1954[5].
  • Kwarteret Knäppingsborg – kwartał Knäppingsborg, którego historia sięga XVIII w. był miejscem produkcji mleka oraz używki tytoniowej zwanej snus. Obecnie mieszczą się tu sklepy spożywcze, butiki i obiekty gastronomiczne.
  • Kåkenhus – główny budynek kampusu Norrköping, filii Uniwersytetu w Linköping. Mieszczą się w nim m.in. sale wykładowe, biblioteka i stołówka. Najstarsze fragmenty budynku zostały zbudowane etapami w latach 1890–1950 jako fabryka tekstylna.
  • ProNova, stanowiąca część Norrköping Science Park, to zbiorcza nazwa około setki firm zajmujących się nowymi technologiami. W zespole użytkowanych przez nie budynków mieszczą się również centra konferencyjne i lokale edukacyjne.
  • Visualiseringscenter C och Cnema zajmujące pomieszczenia w trzech XIX-wiecznych budynkach fabrycznych jest miejscem eksperymentalnych przedstawień teatralnych z wykorzystaniem technologii 3D. Mieści się tu też kino 3D oraz laboratorium filmowe i medialne.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Norrköpings kommun: Norrköpings industrilandskap. www.norrkoping.se. [dostęp 2013-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]. (szw.).
  2. Lasse Södergren (Norrköpings Tidningar): Till slut blev Industrilandskapet en stor tillgång för staden. www.nt.se. [dostęp 2013-06-06]. (szw.).
  3. Proctor i Roland 2000 ↓, s. 343.
  4. Wszystkie informacje o wymienionych w artykule obiektach, o ile nie zaznaczono inaczej, pochodzą z broszury informacyjnej Industrilandskapet, wydanej przez biuro turystyczne Upplev Norrköping AB.
  5. Lasse Södergren (Norrköpings Tidningar): Förändringar i den förbjudna staden. www.nt.se. [dostęp 2013-06-06]. (szw.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • James Proctor, Neil Roland: Szwecja praktyczny przewodnik. Wyd. 3. Bielsko-Biała: Pascal, 2000. ISBN 83-88355-04-X.


{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Industrilandskapet
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?