III Grupa Lotnicza

III dywizjon lotniczy

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Organizacja
Dyslokacja	Lwów
Rodzaj wojsk	lotnictwo
Podległość	Dowództwo Wojsk Lotniczych

III Grupa Lotnicza – jednostka polskiego lotnictwa wojskowego utworzona na początku 1919 roku z Lwowskiej Grupy Lotniczej, w kwietniu 1920 roku przeorganizowana w III dywizjon lotniczy.

Lwowska Grupa Lotnicza utworzona została 25 listopada 1918 roku na lotnisku Lewandówka we Lwowie, dowodzona przez kpt. pil. Stefana Bastyra.

W skład grupy wchodziły:

• II eskadra bojowa (eskadra lwowska)
• III eskadra lotniczo-bojowa

Wiosną 1919 roku przekształcona w III Grupę Lotniczą.

Na bazie Lwowskiej Grupy Lotniczej na początku 1919 roku powstała III Grupa Lotnicza z siedzibą we Lwowie. Przemianowano też wchodzące w jej skład eskadry. Dowódcą Grupy pozostał kpt pil. Stefan Bastyr (przejściowo na początku 1919 dowodził nią Jan Wierzejski, a w marcu 1920 rtm. Stanisław Jasiński)^[1].

Grupa lotnicza była organem dowódczym i organizacyjnym. W skład dowództwa grupy lotniczej wchodził: dowódca, oficer sztabu, adiutant, referent do spraw technicznych oraz 9 podoficerów lub pracowników cywilnych. Rozkazem MSWojsk. z 6 września 1919 wprowadzono nowy etat dowództwa grupy. Liczba personelu pomocniczego została w nim znacznie zwiększona^[2].

W styczniu 1919 w skład III Grupy wchodziły^[1]:

• 5 eskadra lotnicza (od połowy stycznia)
• 6 eskadra lotnicza
• 7 eskadra lotnicza

Pod koniec marca 1919 III Grupę zreorganizowano w związku z utworzeniem II Grupyi w jej skład wchodziły^[1].:

• 6 eskadra lotnicza
• 7 eskadra lotnicza

20 września 1919 roku III Grupa z siedzibą we Lwowie przynależna do Frontu Galicyjskiego składała się z:

• 5 eskadry lotniczej
• 6 eskadry lotniczej

Reorganizacja lotnictwa bojowego wiosną 1920 przemianowała grupy lotnicze na dywizjony oraz zniosła numerację odrębną eskadr wielkopolskich i francuskich. Wszystkie istniejące w kraju eskadry otrzymały numerację porządkową od 1 do 21 (bez 20)^[3]. W kwietniu 1920 roku III Grupa przeorganizowana została w III dywizjon lotniczy. Dywizjon stacjonował wtedy w m. Rachna Lessowyja a w jego skład weszły: 5., 6. i 17. eskadry wywiadowcze oraz 15 eskadra myśliwska i 21 eskadra niszczycielska^[4].

W czerwcu 1920 w skład dywizjonu wchodziły^[1]:

• 5 eskadra wywiadowcza
• 6 eskadra wywiadowcza
• 17 eskadra wywiadowcza
• 15 eskadra myśliwska
• 21 eskadra niszczycielska

Dowódcą dywizjonu był nadal Stefan Bastyr, lecz 6 sierpnia 1920 zginął w katastrofie lotniczej i dowódcą na trzy dni został por. obs. Kazimierz Kubala, a następnie Amerykanin, mjr pil. Cedric Fauntleroy, dotychczasowy dowódca 2 dywizjonu.

W operacji warszawskiej (sierpień 1920) w skład dywizjonu wchodziły:

• 5 eskadra wywiadowcza
• 6 eskadra wywiadowcza
• 7 eskadra myśliwska, która powróciła z 2 dywizjonu
• oraz 15 eskadra myśliwska, która ostatecznie nie została wysłana do wsparcia frontu północnego.

Wówczas dywizjon przypisany był do 6 Armii na Froncie Południowym. Front miał za zadanie bronić Lwowa i szachować Armię Konną Budionnego w Małopolsce wschodniej. W okresie tym cały dywizjon posiadał 32 najróżniejszych typów samolotów, sprawnych i niesprawnych.

16 sierpnia 1920 roku dywizjon wykonał 49 lotów bojowych. 17 sierpnia 1920 roku Dywizjon otrzymał rozkaz powstrzymania armii Budionnego, tego dnia na 14 samolotach wykonał 72 loty bojowe, część z pilotów nawet po 4-5.

W obawie przed zajęciem Lwowa, pod wieczór 18 sierpnia dywizjon odleciał do Przemyśla, we Lwowie pozostało jedynie dowództwo lotnictwa frontu i armii z mjr. pil. Cedrikiem Fauntleroyem na czele.

W maju 1921 roku 3 dywizjon myśliwski składający się z 7. i 18. eskadry myśliwskiej wszedł w skład 1 pułku lotniczego w Warszawie^[5].

• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
• Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku Czci Poległych Lotników, 1933.
• Krzysztof Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
• Tomasz Turbiak. Walki III dywizjonu lotniczego z konną armją Budiennego pod Lwowem. „Bellona”. 5 (2), s. 122-131, 1922. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. 
• Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Nerito, 2006. ISBN 83-89729-56-3.