Zobacz też: Hugo w innych znaczeniach tego słowa.

Hugo

Część Siemianowic Śląskich
Kamienice na skrzyżowaniu ulic J. Matejki i Fabrycznej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Siemianowice Śląskie
Dzielnica	Centrum
Data założenia	lata 50. XIX wieku
W granicach Siemianowic Śląskich	1924
Strefa numeracyjna	32
Tablice rejestracyjne	SI
Położenie na mapie Siemianowic Śląskich Hugo
Położenie na mapie Polski Hugo
Położenie na mapie województwa śląskiego Hugo
50°17′49″N 19°01′59″E/50,296917 19,033194

Hugo – dawna kolonia robotnicza oraz historyczna część Siemianowic Śląskich, położona w południowej części miasta, na obszarze dzielnicy Centrum.

Jej początki wiążą się z budowę huty Laura (obecnie zlikwidowana huta Jedność). Sama zaś kolonia robotnicza powstała w latach 50. XIX wieku, a z biegiem czasu w rejonie Hugo zaczęły powstawać kamienice mieszczańskie. Od 1924 roku Hugo jest dzielnicą obecnych Siemianowic Śląskich. W rejonie statystycznym obejmujący większą część Hugo mieszkało według spisu z 2011 roku 665 osób.

Hugo znajduje się południowej części Siemianowic Śląskich^[1] w dzielnicy Centrum, w rejonie ulic: Fabrycznej, J. Matejki, Piastowskiej i B. Głowackiego^[2]. Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego dzielnica znajduje się w mezoregionie Wyżyna Katowicka^[3]. Pod względem geologicznym Hugo leży po zachodniej stronie na utworach pochodzących z karbonu górnego (są to zlepieńce, piaskowce, mułowce i węgiel kamienny warstw łaziskich), natomiast środkową i wschodnią część dzielnicy budują rezydua glin zwałowych wykształconych w plejstocenie^[4]. Hugo jest położone w całości w dorzeczu Wisły^[5], w zlewni Rowu Śmiłowskiego, który jest dopływem Brynicy^[6]. Podobnie jak cały region, Hugo leży w strefie klimatu umiarkowanego, w śląsko-dąbrowskiej dzielnicy klimatycznej^[7]. W Hugo nie ma żadnych powierzchniowych form ochrony przyrody i pomników przyrody^[8]

Kolonia robotnicza przy hucie Laura powstała w latach 50. XIX wieku^[9], a jej nazwa pochodzi od imienia Hugona II Henckla von Donnersmarcka. Początkowo zabudowa kolonii powstała wzdłuż dzisiejszych ulic: Piastowskiej, J. Matejki i B. Głowackiego, a była ona zabudowana według jednolitego wzorca – w jednym mieszkaniu znajdował się pokój z kuchnią, a do mieszkania przynależała dodatkowo komórka na podwórzu. Wraz z rozwojem przemysłu wycięto sąsiadujący z kolonią las pod nową zabudowę, a także wytyczono nowe ulice. W rejonie ulicy J. Matejki i północnej pierzei ulicy B. Głowackiego powstawały mieszczańskie kamienice, natomiast pozostałości starszej zabudowy zachowały się w rejonie ulicy Piastowskiej i ulicy Fabrycznej^[10]. Dnia 1 lutego 1870 roku^[11] oddano do użytku sąsiadującą z Hugo linię kolejową^[11].

Hugo na początku XX wieku było jedną z kolonii w gminie Huta Laura^[12], połączoną wraz z Siemianowicami w 1924 roku i przemianowaną później na Siemianowice Śląskie^[13]. W 1931 roku przy ul. J. Matejki otwarto Publiczną Szkołę Powszechną im. Mikołaja Kopernika. W tym samym budynku, 1 września 1981 roku rozpoczął nauczanie Zespół Szkół Zawodowych^[14]. W 2003 roku hutę Jedność postawiono w stan likwidacji^[15].

Do Gminnej Ewidencji Zabytków miasta Siemianowic Śląskich jest wpisana znaczna część zabudowy Hugo. Są to: budynki przy ulicy Piastowskiej 1, 3, 5, 13, 16 i 17, zabudowa ulicy B. Głowackiego 4, 5, 11 i 11a, kamienice przy ul. J. Matejki 4, 12, 14, 19, 19a, 19b, 20, 20b, 22, 23, 24, 26 i 29, kamienice przy ulicy Fabrycznej 8, 8a i 11, a także zespół zabudowy dawnej kopalni przy ulicy M. Konopnickiej^[16]. Ponadto w dzielnicy znajdował się też zabytkowy, nieistniejący obecnie dom z 1863 roku, wpisany do rejestru zabytków 31 maja 1991 roku pod numerem A/1426/91. Znajdował się on przy ulicy J. Matejki 18^[17] i został on wyburzony w 1992 roku^[18].

Największym zakładem przemysłowym w pobliżu Hugo była dawna huta Laura, przemianowana po II wojnie światowej na Jedność. Jej uruchomienie nastąpiło w 1839 roku^[19]. Hutę w 2003 roku postawiono w stan likwidacji^[15]. Po likwidacji huty Jedność, największym zakładem przemysłowym w Hugo jest Fabryka Elementów Złącznych^[20] powstała 1868 roku jako Fabryka Śrub i Nitów Fitznera^[21]. Ponadto, według stanu ze stycznia 2021 roku, na Hugo funkcjonują różnego typu przedsiębiorstwa, w tym producenci: stołów bilardowych^[22] i sprzętu strzałowego^[23], a także przedsiębiorstwa usługowe – głównie sklepy spożywcze i wielobranżowe^[24].

W pobliżu kolonii Hugo prowadzono również wydobycie węgla kamiennego. W pobliżu dzisiejszej ulicy P. Stalmacha znajdowały się dwa wieże szybu Knoff (późniejszy szyb Śmiłowski kopalni Michał), a czego jeden z ich został zatopiony po gwałtownym wylewie Brynicy w 1923 roku, a drugi zlikwidowano przed II wojną światową. Kopalnia ta wraz z zakładem Ficinus należała do Hencklów, a potem do koncernu Zjednoczone Huty Królewska i Laura^[2]. Szyb Knoff II wraz z szybem Ficinus (znajdował się w północnym rejonie obecnej ulicy M. Konopnickiej) były jednym z głównych szybów kopalni Huta Laury, zamkniętej w 1933 roku. Na zachód od szybu Knoff znajdował się szyb kopalni Fanny, założonej przez Rheinbabenów w 1803 roku^[25].

W pobliżu kolonii Hugo, w rejonie obecnej ulicy Fabrycznej 3, powstała również gazownia. Plany jej budowy pojawiły się w 1865 roku z inicjatywy dyrektura huty Laura, lecz planowane koszty budowy okazały się za duże. Budowę gazowni powstałej w 1869 roku sfinansowali: fabrykant Alfred Wehowski z Bytomia oraz aptekarz Hugo Barthusel z Ujazdu. W latach międzywojennych, w 1934 roku zabudowę dawnej gazowni przebudowano na hutę i rafinerię szkła. Huta rozpoczęła pracę w 1936 roku. Produkcję w hucie zaprzestano w 1999 roku, a w 2004 roku zabudowa huty stała się własnością prywatną^[26]. W hucie produkowano m.in. baloniki do żarówek zakładu Helios w Katowicach i bańki do termosów, a także bardziej artystyczne wyroby ze szkła^[20].

Główne ulice w Hugo to: Fabryczna, Jana Matejki, Piastowska i Bartosza Głowackiego^[2]. Dwie z nich to drogi powiatowe: Fabryczna (droga nr S 9635) i Jana Matejki (droga nr S 9634)^[27]. Hugo sąsiaduje z linią kolejową nr 161 relacji Katowice Szopienice Północne – Chorzów Stary, na której prowadzony jest jedynie ruch towarowy^[28]. Linia ta została oddana do użytku 1 lutego 1870 roku^[11], natomiast połączenia pasażerskie funkcjonowały do 1 kwietnia 1968 roku^[29]. Hugo obsługują autobusy transportu miejskiego, obsługiwanego na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego. Według stanu ze stycznia 2021 roku, z przystanku Siemianowice Fabryczna kursują dwie linie: 22 i 222. Linia 22 łączy bezpośrednio Hugo z Bytkowem, Michałkowicami i sąsiednimi miastami: Chorzowem i Świętochłowicami, natomiast linia 222 jest trasą wewnątrzmiejską, łączącą dzielnicę z Centrum, osiedlem J. Tuwima, Bytkowem i Michałkowicami^[30].

Jedyną placówką edukacyjną na Hugo jest Zespół Szkół Cogito, który ma swoją siedzibę przy ulicy J. Matejki 5. Na zespół składają się dwie szkoły: Technikum Nr 1 im. Zbigniew Herberta i Branżowa Szkoła I Stopnia. W roku szkolnym 2016/17 szkoła miała 15 oddziałów klasowych, w których uczyło się 300 uczniów^[31]. Początki szkoły sięgają lat międzywojennych. Wówczas to w roku 1934 przy dzisiejszej ulicy Pszczelniczej 10 powstała Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa. Po II wojnie światowej wznowiła ona swoją działalność jako Zasadnicza Szkoła Metalowa, która funkcjonowała do 1961 roku. W tym samym budynku, 1 września 1959 roku zainaugurowano działalność Zasadniczej Szkoły dla Pracujących, przekształconą 1 września 1968 roku na Zasadniczą Szkołę Zawodową Dokształcającą^[32]. W późniejszym czasie utworzono w budynku Liceum Zawodowe. 1 września 1973 roku szkoły połączono, tworząc Zespół Szkół Zawodowych, a 1 września 1981 roku szkoła zaczęła swoją działalność na Hugo, przy ulicy J. Matejki 5^[14]. W 1995 roku ZSZ zmienił nazwę na Zespół Szkół Techniczno-Usługowych, a w 2009 roku na Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Cogito^[33].

Sam zaś modernistyczny budynek szkoły powstał w 1931 roku i pierwotnie znajdowała się w nim Publiczna Szkoła Powszechna im. Mikołaja Kopernika^[14]. Od 1956 roku w budynku szkoły znajdowała się Szkoła Podstawowa, którą w późniejszym czasie przekształcono w filię Szkoły Podstawowej nr 6 oraz przedszkole. W tym samym gmachu swój początek ma Liceum Ogólnokształcące nr 2 im. Jana Matejki, przeniesione w 1976 roku do gmachu przy ulicy Leśnej 1^[33].

Hugo jest dzielnicą, w której występują problemy społeczne. Problemy społeczne zaczęły się pojawiać wraz z likwidacją huty Jedność, co spowodowało zubożenie społeczeństwa dzielnicy i bezrobocie^[34]. Zabudowa dzielnicy wraz z ich podwórzami jest zaniedbana, a część z nich jest opuszczona^[35]. Celem zwrócenia uwagi ówczesnych władz miasta na stan czystości ulic, Stowarzyszenie Wolne Siemianowice w dniu 8 marca 2014 roku na Hugo zorganizowało akcję sprzątania ulicy Jana Matejki w ramach akcji Posprzątajmy Hugo^[36]. W celu aktywizacji społecznej na Hugo, przy ul. Jana Matejki 4 powstała świetlica środowiskowa, a także zagospodarowano plac zabaw^[34]. Pod koniec czerwca 2015 roku zorganizowano festyn na powitanie lata^[37], a tego samego typu festyn zorganizowano również w 2019 roku^[38].

W rejonie statystycznym nr 277660, obejmujący rejon Hugo mieszkało według spisu z 2011 roku 665 osób^[4]. Wierni rzymskokatoliccy z Hugo przynależą do parafii św. Antoniego z Padwy^[39]

• MałgorzataM. Derus MałgorzataM., Kolonie robotnicze, „Siemianowicki Rocznik Muzealny” (11), Siemianowice Śląskie: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, 2012, s. 115-126, ISSN 1644-8154  (pol.).
• AntoniA. Halor AntoniA., Przewodnik siemianowicki. Wędrówki po mieście i okolicy, wyd. pierwsze, Siemianowice Śląskie: Urząd Miasta Siemianowice Śląskie, 2000, ISBN 83-913068-1-X  (pol.).
• JakubJ. Halor JakubJ., Zarys historii dróg żelaznych w Siemianowicach Śląskich, „Siemianowicki Rocznik Muzealny” (7), Siemianowice Śląskie: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, 2008, ISSN 1644-8154  (pol.).
• DanutaD. Kopyczok DanutaD., SylwiaS. Gralikowska SylwiaS., Jest taka szkoła na „Hugo” – wczoraj i dziś Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych „Cogito”, „Siemianowicki Rocznik Muzealny” (14), Siemianowice Śląskie: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, 2015, s. 73-81, ISSN 1644-8154  (pol.).
• Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Siemianowice Śląskie, Siemianowice Śląskie 2019  (pol.).
• HenrykH. Rechowicz HenrykH. (red.), Siemianowice. Zarys rozwoju miasta, Katowice: Śląski Instytut Naukowy w Katowicach. Wydawnictwo „Śląsk”, 1969  (pol.).