Harfa

Klasyfikacja naukowa

322-5 Chordofon złożony

Klasyfikacja popularna

Strunowy, szarpany

Skala instrumentu

Podobne instrumenty

lira, cytra

Harfa (wł. arpa, skrót: ar.) − instrument strunowy szarpany (chordofon) w kształcie stylizowanego trójkąta, którego jeden bok stanowi rozszerzające się ku dołowi pudło rezonansowe. Z niego wychodzi 46 lub 47 strun naciągniętych na stalowe kołki, tkwiące w górnej ramie. Jest to jeden z najstarszych instrumentów muzycznych, wywodzący się z łuku muzycznego^[1]. W starożytności spotykana była również w kształcie łuku^[2]. Harfa była znana już w Azji Mniejszej około 5000 lat temu^[2]. Znana była również w kulturze w starożytnej Mezopotamii (tzw. harfa z Ur). Mówi się, że biblijny król Dawid śpiewał psalmy akompaniując sobie na harfie kinnor, która jednak w rzeczywistości była odmianą liry. Instrumenty przypominające harfę znaleźć można w wielu kulturach. Harfę przypomina np. chiński instrument strunowy o nazwie konghou.

Po raz pierwszy harfa znalazła się w orkiestrze w twórczości Georga Friedricha Händla oraz Christopha Willibalda Glucka^[2]. Jednakże stałe miejsce w orkiestrze znalazła dopiero w partyturach Hectora Berlioza oraz Richarda Wagnera^[2].

Współczesną popularność instrument ten zawdzięcza królowej Francji – Marii Antoninie Austriaczce, która była utalentowaną harfistką. Dzięki modzie, jaka zapanowała na harfę w okresie schyłku monarchii francuskiej, instrument ten rozwinął się technicznie i stał się bardziej interesujący dla kompozytorów, którzy wcześniej rzadko komponowali utwory harfowe ze względu na niepraktyczność instrumentu. Harfa jest instrumentem narodowym w Peru, Irlandii i Paragwaju. Harfa jest również spotykana jako instrument koncertowy^[2].

Współczesna harfa pedałowa o podwójnym wcięciu ma 46 lub 47 strun nastrojonych diatonicznie w Ces-dur i 7 pedałów, służących do przestrajania strun jednoimiennych. Harfa taka umożliwia przestrajanie 44 strun (tj. wszystkich z wyjątkiem jednej lub dwóch najniższych i jednej najwyższej) o jeden lub dwa półtony, a zatem używanie wszystkich tonacji. Przestrajanie to jest możliwe dzięki mechanizmowi, składającemu się m.in. ze sprężyn, drutów zwanych pilotami, przekładni i widełek.

Jedną z technik gry na harfie, podobną w swej koncepcji do preparowanego fortepianu czy preparowanej gitary, jest harfa preparowana. Różne przedmioty, takie jak np. kawałki papieru, są wplecione w struny, aby zmienić brzmienie instrumentu^[3]. Wśród pionierek tej metody znajduje się harfistka Anna LeBaron^[4].

Z polskich przykładów warto wymienić kompozycję Witolda Szalonka Trzy szkice na harfę solo (1972)^[5] oraz harfistkę Urszulę Mazurek^[6].

• harfa birmańska
• harfa celtycka
• harfa chromatyczna
• harfa eolska
• harfa haczykowa
• harfa koncertowa
• harfa laserowa
• harfa paragwajska
• harfa walijska

• Clelia Gatti Aldrovandi
• Nicolas-Charles Bochsa
• Sidonie Goossens
• Marcel Grandjany
• Turlough O’Carolan
• Nicanor Zabaleta
• Andreas Vollenweider
• Urszula Mazurek

• Lisa Lynne
• Loreena McKennitt

• herb Montserratu
• harfa szklana
• harfa laserowa

• Polskie Towarzystwo Harfowe
• Strona o harfach dawnych i etnicznych (strona archiwalna). harfa.chhc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-27)].