Rawalpindi

Bandera	Wielka Brytania
Port macierzysty	Greenock
Armator	Peninsular & Oriental Line
Dane podstawowe
Typ	statek pasażerski
Historia
Stocznia	Harland and Wolff
Data wodowania	26 marca 1925
Dane techniczne
Liczebność załogi	380
Liczba pasażerów	600
Długość całkowita (L)	173,2 m
Szerokość (B)	21,7 m
Zanurzenie (D)	8,7 m
Pojemność	brutto 16 697 RT
Napęd mechaniczny
Silnik	maszyny parowe poczwórnego rozprężania, 15.000 KM
Liczba śrub napędowych	2
Prędkość maks.	17 w.

HMS Rawalpindi

Model "Rawalpindi"
Historia
Royal Navy
Wejście do służby	24 sierpnia 1939
Zatopiony	23 listopada 1939
Dane taktyczno-techniczne
Uzbrojenie
8 dział 152 mm (8xI) 2 działa 76 mm plot (2xI)
Załoga	ok. 320

HMS Rawalpindi – brytyjski statek pasażerski, służący w okresie II wojny światowej jako krążownik pomocniczy. Został zatopiony przez niemieckie pancerniki 23 listopada 1939.

Statek wodowano 26 marca 1925 w stoczni Harland and Wolff w Greenock (numer budowy 660), a ukończono 3 września 1925. Należał do serii czterech statków tego typu: "Rajputana", "Ranchi" i "Ranpura", przeznaczonych na trasę Londyn-Bombaj, dla brytyjskiego armatora Peninsular & Oriental Line (P&O) (w tej samej stoczni został zbudowany "Rajputana")^[1]. Nazwa pochodziła od miasta w brytyjskich Indiach (ob. w Pakistanie) Rawalpindi.

Był to średniej wielkości dwukominowy dwuśrubowy parowiec, o pojemności początkowo 16 619 BRT, a od 1931 – 16 697 BRT. Zabierał 310 pasażerów w I klasie i 290 w II klasie, a załoga liczyła 380 osób^[1].

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, 24 sierpnia 1939 statek został przejęty przez rząd brytyjski i przebudowany następnie przez R & H Green & Silley Weir w stoczni Royal Albert Dock w Londynie na krążownik pomocniczy HMS "Rawalpindi". Uzbrojenie składało się z 8 pojedynczych armat 152 mm MK VII i 2 armat przeciwlotniczych 76 mm. Okręt stał się jednokominowcem, przez usunięcie tylnego komina. Zapas paliwa wynosił 2100 ts^[1].

Okręt wszedł do służby już we wrześniu 1939 (według niektórych danych w październiku), po czym został skierowany do służby w ramach Patrolu Północnego (Northern Patrol) – patrolowania wód na północ od Wielkiej Brytanii w celu uniemożliwienia przedzierania się niemieckich jednostek na Atlantyk i z powrotem. Dowódcą był komandor Edward Kennedy. 19 października 1939 na północnym Atlantyku przechwycił niemiecki statek "Gonzenheim" (4574 BRT), który dokonał samozatopienia^[1].

23 listopada 1939 o 15.51, patrolując między Wyspami Owczymi a Islandią, krążownik natknął się na niemiecki zespół pancerników "Scharnhorst" i "Gneisenau", udających się w rejsie rajderskim na północny Atlantyk, w celu odciągnięcia sił brytyjskich od krążownika "Admiral Scheer". Brytyjczycy przy tym błędnie rozpoznali pancernik jako krążownik ciężki "Deutschland"^[2]. Dowódca "Rawalpindi" postawił zasłonę dymną i podjął walkę, skracając dystans, bez żadnych szans na powodzenie^[1]. O 16.03 "Scharnhorst", a o 16.11 "Gneisenau" otworzyły ogień^[2]. W krótkim czasie "Rawalpindi" został trafiony wielokrotnie pociskami 283 mm "Scharnhorsta", po czym o 16.16, płonący, został opuszczony przez załogę^[1]. Sam zdołał trafić "Scharnhorsta" jednym pociskiem 152 mm w rufę, powodując lekkie obrażenia załogi^[2]. Na miejsce akcji przypłynął krążownik lekki HMS "Newcastle", lecz niemieckie okręty już odpłynęły. Około godziny 20^[2] opuszczony "Rawalpindi" zatonął na pozycji 63°40′N 12°31′W/63,666667 -12,516667, jako pierwszy brytyjski krążownik pomocniczy podczas tej wojny^[1]. Zginęło 279 ludzi załogi^[3], a 21 zostało uratowanych i wziętych do niewoli przez "Gneisenau" i 6 przez "Scharnhorsta", po czym następnego dnia jeszcze 11 odnalazł brytyjski krążownik pomocniczy HMS "Chitral". Mimo podjętych przez Brytyjczyków poszukiwań niemieckich pancerników, 27 listopada powróciły one do Niemiec z niewielkimi uszkodzeniami spowodowanymi przez sztorm^[2].

Komandor Edward Coverley Kennedy, który zginął podczas starcia, został uhonorowany Mentioned in Despatches^[4].

• Jacek Jarosz, Brytyjskie krążowniki pomocnicze II wojny światowej w: Morza, Statki i Okręty nr 6/2005, s.43

• HMS Rajputana
• HMS Jervis Bay