Gwiazdnica bagienna

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	gwiazdnica
Gatunek	gwiazdnica bagienna
Nazwa systematyczna
Stellaria alsine Grimm Nova Acta Phys.-Med. Acad. Caes. Leop.-Carol. Nat. Cur. 3(App.): 313 (1767)[3]
Synonimy Alsine uliginosa (Murray) E.H.L.Krause Arenaria alsinoides Raddi Arenaria raddiana Ser. Larbrea aquatica A.St.-Hil. Larbrea linoides (Tausch) Opiz Larbrea uliginosa var. alpina Schur Stellaria aquatica Pollich Stellaria borealis Darl. Stellaria bracteata Richt. Stellaria breviflora Gilib. Stellaria dilleniana Leers Stellaria fauriei Gand. Stellaria fontana Wulfen Stellaria glacialis Lagger Stellaria gracilis Richardson Stellaria intermedia Merino Stellaria japonica Miq. Stellaria lateriflora Krock. Stellaria linoides Tausch Stellaria tetragona Blume Stellaria thymifolia Wall. Stellaria uliginosa Murray Stellaria undulata Thunb. Stellularia graminea var. japonica (Miq.) Kuntze Stellularia graminea var. uliginosa (Murray) Kuntze[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Gwiazdnica bagienna (Stellaria alsine Grimm) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Występuje niemal w całej Eurazji z wyjątkiem obszarów arktycznych^[4], poza tym w północnej Afryce i wschodniej części Ameryki Północnej^[4][5], introdukowany i zadomowiony w pozostałej części Ameryki Północnej oraz w Chile^[5]. W Polsce gatunek pospolity w południowej części, poza tym na ogół też rozpowszechniony, lokalnie tylko rzadki np. na północnym Mazowszu i w północno-wschodniej części kraju^[6].

Pokrój

Roślina naga, owoszczona (lekko pokryta woskiem), o łodygach kruchych, 4-kanciastych, rozesłanych lub podnoszących się, osiągających 50 cm długości^[4], silnie rozgałęzionych^[7].

Liście

Lancetowate lub szerokolancetowate, siedzące lub krótkoogonkowe, na wierzchołku zaostrzone, niebieskawozielone, z pojedynczą żyłką przewodzącą, nagie. Osiągają zwykle ok. 1 do 1,5 cm długości, rzadziej do 2,5 cm i do 6 mm szerokości^[4].

Kwiaty

Tworzą na szczycie łodygi kilkukwiatową, rozpierzchłą wierzchotkę. Podsadki są błoniaste i nagie. Działki kielicha lancetowate, ok. 3 mm długości, na szczycie szydlaste, z trzema wyraźnymi nerwami. Są wzniesione pod kątem tworząc lejek. Pięć płatków korony barwy białej osiąga do 2,5 mm długości. Są one rozcięte niemal do nasady^[4], w efekcie dwie łatki płatków są niemal równowąskie^[7]. Pręcików jest 10. Słupek z trzema, rzadziej dwiema równowąskimi szyjkami^[7] o długości 1 mm^[5].

Owoce

Jajowate torebki nieco dłuższe od kielicha^[4] lub równe im długością tj. osiągające do 3,5 mm, zielone^[5], otwierające się 6 klapami^[7]. Dojrzewają na szypułkach o podobnej długości jak działki kielicha^[4].

Nasiona

Bardzo liczne, nerkowate, lekko spłaszczone^[7], od 0,6 do 0,8 mm długości, ciemnobrązowe, o łupinie pomarszczonej, z niskimi, zaokrąglonymi brodawkami^[4].

Wyróżniano liczne formy ze względu na zróżnicowanie budowy liści, ale współcześnie nie mają one znaczenia taksonomicznego^[4].

Poza odmianą typową (var. alsine) wyróżnia się odmianę górską, znaną z wyższych partii gór w Azji i Europie – var. alpina (Schur) Handel-Mazzetti, Symb. Sin. 7: 191. 1929. Rośliny te mają pojedyncze kwiaty (a nie w wierzchotkach po 3–5) i bardzo drobne liście do 2 mm długie i 1 mm szerokie^[7].

Gatunek tworzy mieszańce^[4]:

• S. × hybrida Rouy et Fouc. (z gwiazdnicą błotną S. palustris)
• S. × adulteriana Focke (z gwiazdnicą trawiastą S. graminea)

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do czerwca^[4][7]. Rośnie w miejscach podmokłych – na brzegach mokradeł, strumieni, źródlisk^[4], w rowach i wilgotnych koleinach dróg^[5], także w miejscach wilgotnych na polach^[7].