Gasan Jōseki

峨山韶碩

Data i miejsce urodzenia	1275 Noto
Data śmierci	1366
Szkoła	sōtō
Linia przekazu Dharmy zen	Dōgen Kigen
Nauczyciel	Keizan Jōkin
Następca	Tsūgen Jakurei, Mugai Enshō i inni
Zakon	zen

Gasan Jōseki (ur. 1275, zm. 23 listopada 1366; jap. 峨山韶碩) – japoński mistrz zen szkoły sōtō, uczeń Keizana Jōkina.

Pochodził z dystryktu Noto (w obecnej prefekturze Ishikawa) z rodziny Minamoto; był potomkiem wielkiego radnego Reizeia. W 1290 roku rozpoczął monastyczne życie w klasztorze szkoły tendai na górze Hiei. W 1297 roku spotkał mistrza zen Keizana Jōkina, zainteresował się zenem i został jego uczniem. Dwa lata później zamieszkał w klasztorze Daijō, gdzie wkrótce odpowiadał za nowicjuszy^[1].

W nauczaniu Keizan stosował bardzo intensywnie kōany, o których dogłębną wiedzę zyskał od swojego przyjaciela Shinchi Kakushina, który przywiózł z Chin zbiór kōanów Mumonkan. Gasan pilnie praktykował zarówno zazen (chiń. zuochan) jak i kōany. Gdy mistrz przeniósł się do Sōji-ji, Gasan także się tam przeniósł. Siedział zawsze w mocnej medytacji. Pewnego razu przechodził obok niego Keizan i powiedział: "Czasami jest właściwe dla niego unieść brwi i mrugnąć oczami, czasami jest właściwe dla niego nie unieść brwi i nie mrugnąć oczami"^[2]. Słysząc te słowa Gasan osiągnął wielkie oświecenie i otrzymał "pieczęć potwierdzenia" (jap. inka). Po tym doświadczeniu mistrz posłał ucznia na pielgrzymkę po japońskich klasztorach. W czasie tej podróży Gasan spędził jakiś czas z Kyōō Unryō (1267–1341), bratem dharmicznym Keizana^[a]. Po powrocie Keizan wyznaczył Gasana swoim spadkobiercą^[b][1]

Około 1322 roku Keizan wyznaczył Gasana na opata klasztoru Sōji. Po śmierci Keizana w szkole sōtō wykrystalizowały się trzy główne ośrodki: Eihei-ji, Daijō-ji z opatem Meihō Sotetsu oraz dwa klasztory Yōkō-ji w Noto i Sōji-ji prowadzone przez Gasana. Osią całego ruchu sōtō był wówczas Gasan, który wypromował Sōji-ji na najbardziej wpływowy klasztor szkoły, przewyższający nawet Eihei-ji^[3]. Gasan był związany głównie właśnie z Sōji-ji, z wyjątkiem krótkiego okresu w 1340 roku, kiedy był także opatem Yōkō-ji^[4].

Gasan wprowadził do japońskiej szkoły sōtō doktrynę szkoły chińskiej caodong pięciu stopni czy też relacji zwaną w Chinach wu wei (五位), a w Japonii go-i. Doktryna ta stała się centralnym punktem jego nauczania. Znalazł ją w chińskim tekście Rentian yanmu (jap. Ninden gammoku) opublikowanym w Japonii w 1303 roku. Zasadniczo była to praca omawiająca pięć domów chanu chińskiego, jednak w części poświęconej tradycji caodong znalazło się szczegółowe omówienie doktryny "pięciu stopni" wraz z komentarzami nawet mistrzów szkoły linji, takich jak Fenyang Shanzhao (947-1024), Shishuang Chuyuan (986-1039) i Juefan Huihong (1071–1128). Dzięki wprowadzeniu go-i w nauczanie sōtō Y. Takeuchi traktuje nawet Gasana jako "założyciela japońskiego zenu sōtō"^[5].

Gasan miał dwudziestu pięciu oświeconych uczniów, którym przekazał swoją Dharmę. Dzięki temu nauki szkoły sōtō zostały przeniesione i rozpropagowane w różnych rejonach Japonii.

Przed śmiercią uczynił swoim spadkobiercą Taigena Sōshina a autorytetem odpowiedzialnym za szkołę - Tsūgena Jakureia. Udzielił także ostatnich pouczeń innym uczniom. Następnie uderzył w dzwon, zaśpiewał wiersz:

^[2]

Mistrz Gasan Jōseki zmarł 23 listopada 1366 roku.

Pierwsza liczba oznacza liczbę pokoleń od Pierwszego Patriarchy chan w Indiach Mahakaśjapy.

Druga liczba oznacza liczbę pokoleń od Pierwszego Patriarchy chan w Chinach Bodhidharmy.

Trzecia liczba oznacza początek nowej linii przekazu w innym kraju.

• 51/24. Tiantong Rujing (1163–1228)

• 52/25/1. Eihei Dōgen Kigen (1200–1253) Japonia. Szkoła sōtō

• 53/26/2. Sōkai
• 53/26/2. Senne (Yōkō-an)

• 54/27/3. Kyōgō (Yōkō-an)

• 53/26/2. Shinchi Kakushin (1207–1280)
• 53/26/2. Kangan Giin (1217–1300) (Daiji-ji)

• 54/27/3. Shidō Shōyū (zm. 1301 (Daiji-ji)
• 54/27/3. Tetsuzan Shian (Daiji-ji)

• 55/28/4. Gishō

• 56/29/5. Hohan

• 57/30/6. Gyokukan

• 58/31/7. Senten

• 55/28/4. Daiko

• 56/29/5. Gikai

• 57/30/6. Meishitsu

• 55/28/4. Ten’an

• 56/29/5. Chōkei

• 57/30/6. Ryōshitsu

• 55/28/4. Shiryō

• 56/29/5. Mutō

• 54/27/3. Ninnō Jōki

• 55/28/4. Gen’e

• 56/29/5. Zuiseki
• 56/29/5. Sansen

• 55/28/4. Saijū
• 55/28/4. Giyū

• 56/29/5. Baiin

• 55/28/4. Mōan
• 55/28/4. Kozen
• 55/28/4. Tekiden
• 55/28/4. Etsuō

• 54/27/3. Gukoku

• 55/28/4. Musetsu

• 56/29/5. Meian

• 53/26/2. Eihei Koun Ejō (1198–1280) (Eihei-ji)

• 54/27/3. Gien (zm. 1314) (Eihei-ji)
• 54/27/3. Jakuen (chin. Jiyuan) (1207–8 października 1299) (Hōkyō-ji)

• 55/28/4. Giun (Hōkyō-ji)

• 56/29/5. Donki (Hōkyō-ji)

• 54/27/3. Daijo Tettsū Gikai (1219–1309) (Daijō-ji)

• 55/28/4. Eiko Keizan Jōkin (1267–1325) (Daijō-ji)

• 56/29/5. Mugai Chikō (zm. 1351)
• 56/29/5. Koan Shikan (zm. 1341)

• 57/30/6. Zuiō

• 56/29/5. Gasan Jōseki (1276–1366)

• 57/30/6. Soitsu mniszka zen
• 57/30/6. Mugai Enshō (1311–1381)
• 57/30/6. Tsūgen Jakurei (1322–1391)
• 57/30/6. Musai Jinshō (zm. 1381)
• 57/30/6. Gennō Shinshō (1329–1400)
• 57/30/6. Taigen Shōshin (zm. ok. 1371)
• 57/30/6. Gessen Ryōin (1319–1400)
• 57/30/6. Mutan Sokan (zm. 1387)
• 57/30/6. Jikugen Chōsai (bd)
• 57/30/6. Dōsō Dōai (zm. 1379)
• 57/30/6. Chikudō Ryōgen (bd)
• 57/30/6. Jippō Ryōshū (zm. 1405)
• 57/30/6. Mutei Ryōshō (1313–1361)
• 57/30/6. Mutō Esū (bd)
• 57/30/6. Daitetsu Sōrei (1333–1408)

• 56/29/5. Meihō Sotetsu (1277–1350)
• 56/29/5. Kohō Kakumyō (1271–1361)
• 56/29/5. Genka Tekkyō (zm. 1321)

• 57/30.6. Genshō Chinzan (bd)

• 56/29/5. Ekyū (bd) pierwsza znana mniszka, która otrzymała przekaz Dharmy szkoły sōtō

• Heinrich Dumoulin: Zen Buddhism: A History. Japan''. Nowy Jork: Macmillan Publishing Company, 1988, s. 509. ISBN 0-02-908250-1.
• Thomas Cleary (tłumacz): Soseki of Soji. W: Timeless Spring, A Soto Zen Anthology. Wyd. 1. Tokyo, New York: Weatherhill / Wheelwright Press, 1980, s. 138-140.