GAZ-3102 Wołga

Producent	GAZ
Okres produkcji	1982–2009
Miejsce produkcji	ZSRR, Gorki (1982–1991)  Rosja, Niżny Nowogród (1991–2009)
Poprzednik	GAZ-24 Wołga
Dane techniczne
Segment	E
Typy nadwozia	4-drzwiowy sedan
Silniki	R4 benzynowe: 2,45 l, 105 KM 2,45 l, 100 KM 2,28 l, 145 KM
Skrzynia biegów	4- lub 5-biegowa mechaniczna
Napęd	silnik wzdłużnie z przodu, napędza tylne koła
Długość	4960 mm
Szerokość	1820 mm
Wysokość	1476 mm
Rozstaw osi	2800 mm
Masa własna	1470 kg
Liczba miejsc	5
Dane dodatkowe
Pokrewne	GAZ-24 Wołga GAZ-31029 Wołga
Konkurencja	Mercedes-Benz 124 Tatra 613
Multimedia w Wikimedia Commons

GAZ-3102 Wołga (ros. ГАЗ-3102 «Волга») – samochód osobowy produkcji radzieckich zakładów GAZ, zmodernizowana wersja Wołgi GAZ 24, produkowana w latach 1982–2009.

Charakterystyczną cechą przemysłu motoryzacyjnego ZSRR była produkcja luksusowych samochodów, przewidzianych jedynie jako samochody służbowe dla urzędników i funkcjonariuszy państwowych, różniących się klasą w zależności od rangi użytkownika^[1]. W połowie lat 70. w Gorkowskiej Fabryce Samochodów (GAZ) podjęto prace nad bardziej luksusową i wyposażoną w mocniejszy silnik zmodernizowaną wersją samochodu GAZ-24 Wołga, oznaczoną początkowo indeksem modelu 3101. Nowa Wołga, określana jako „dyrektorska”, miała być samochodem służbowym, wypełniającym lukę między reprezentacyjną Czajką GAZ-13, a zwykłą Wołgą i nie miała być początkowo sprzedawana na rynek prywatny^[2]. Powstanie takiego samochodu było tym bardziej uzasadnione wobec faktu, że nowa wersja Czajki GAZ-14 była jeszcze większa od GAZ-13^[1].

Prace nad GAZ-3101 prowadzono pod kierunkiem głównego konstruktora samochodów osobowych zakładów GAZ N. Juszmanowa. Dla oszczędności pozostawiono niezmienioną całą środkową część nadwozia, z kabiną pasażerską, natomiast zmiany dotknęły części przedniej i tylnej^[2]. Część przednia została wydłużona o 20 cm, które zwiększyły strefę zgniotu^[2]. Pas przedni i tylny został całkowicie zmieniony. W swojej ostatecznej postaci opracowanej w 1979 roku, samochód otrzymał prostokątne reflektory z dużymi szkłami kierunkowskazów i świateł pozycyjnych na rogach nadwozia oraz silnie podkreśloną pionową kratę atrapy chłodnicy^[2], podobną do amerykańskiej mody tego okresu. Z tyłu samochód otrzymał duże poziome lampy zespolone. Wystające klamki zamieniono na wpuszczane, a w drzwiach przednich zastosowano jednoczęściowe opuszczane w całości szyby, bez przednich trójkątnych uchylanych szybek. Zbiornik paliwa przeniesiono w bezpieczne miejsce za oparciem tylnej kanapy, a koło zapasowe umieszczono pod podłogą bagażnika^[2]. Całkowicie zmieniło się wnętrze samochodu. Dla polepszenia stabilności toru jazdy przy większych prędkościach, ulepszono przednie zawieszenie i zwiększono o 3,5 cm rozstaw kół, wprowadzając przy tym radialne opony^[2]. Zastosowano też hamulce tarczowe z przodu. Prototyp z 1979, oznaczony GAZ-31011, miał silnik benzynowy V6 o pojemności 4250 cm³^[2]. Wariant ten jednak nie trafił ostatecznie do produkcji z powodu niedopracowanego i paliwożernego silnika, w połączeniu ze światowym kryzysem paliwowym^[2].

Do produkcji skierowano od 1982 roku model oznaczony GAZ-3102, wykorzystujący zmodernizowany silnik benzynowy R4 o pojemności 2,45 l z dotychczasowego modelu GAZ-24. Zmodernizowany silnik ZMZ-4022.10 był nietypową jednostką, wykorzystującą układ ze wstępną komorą spalania^[2]. Okazał się on jednak nie całkiem udany. Był mocniejszy (105 KM) i ekonomiczniejszy od starego silnika Wołgi, lecz miał skłonność do przegrzewania się i był bardziej skomplikowany w eksploatacji i remontach^[3]. Od 1996 zaprzestano produkcji silnika ze wstępną komorą spalania i samochody produkowano ze zwykłymi silnikami 2,45 l opracowanymi dla wersji GAZ-24-10 Wołga^[3]: ZMZ-402.10 o mocy 100 KM i słabszym ZMZ-4021.10 o mocy 90 KM (dostosowany do gorszej benzyny A-76)^[4]. Od 1994 roku także część samochodów otrzymywała silnik ZMZ-4062.10 z wtryskiem paliwa o pojemności 2,28 l i mocy 145 KM^[5], lecz był on początkowo niedopracowany i zawodny^[3]. Wersje eksportowe otrzymywały także inne silniki.

W 1994 roku przeprowadzono modernizację samochodu, m.in. wprowadzono pięciobiegową skrzynię biegów zamiast czterobiegowej i nierozbieralny tylny most. Zbiornik paliwa przeniesiono pod podłogę bagażnika, a koło zapasowe – do jego wnętrza^[3]. Większa modernizacja miała miejsce w 1997, kiedy zmodyfikowano zawieszenie, ulepszono system hamulcowy, wprowadzono nowe koła i nowe wnętrze (na wzór GAZ-3110 Wołga). W wyposażeniu standardowym znalazło się wspomaganie kierownicy. W 2003 ponownie ulepszono zawieszenie, a w 2005 i 2007 roku wnętrze samochodu. Od 2008 część samochodów otrzymywała silnik 2,46 l ZMZ-405, odpowiadający normie czystości spalin Euro 3^[6].

Produkcję modelu GAZ-3102 i wersji pochodnych zakończono w 2009 roku, na skutek kryzysu finansowego w Rosji^[6].

Nieliczne samochody były wyprodukowane w wersji kombi GAZ-31022 (większość samochodów wersji 31022 była budowana na bazie modelu 31029). Nielicznymi wariantami były też specjalne wersje sedanów z silnikami V8, przewidziane głównie dla służb specjalnych. GAZ-31011 miał silnik ZMZ-53, GAZ-31012 – silnik pojemności 5,53 l i mocy 195 KM z GAZ-13 Czajka, a GAZ-31013 – silnik od GAZ-14 Czajka i bardziej luksusowe wnętrze. Wersje te posiadały ponadto układ napędowy od Czajki, z automatyczną skrzynią biegów^[6].

W związku ze zużyciem form nadwozia zwykłego modelu Wołgi GAZ-24-10, od 1992 roku produkowano samochód GAZ-31029 Wołga, łączący zmodyfikowane nadwozie i zubożone wnętrze modelu 3102 z mechaniką i silnikami modelu 24-10^[6].

Główne źródło^[6]:

• Nadwozie: stalowe, 4-drzwiowe, 5-miejscowe
• Długość/szerokość/wysokość: 4960 / 1820 / 1476 mm
• Rozstaw osi: 2800 mm
• Rozstaw kół przód/tył: 1510 / 1423 mm
• Masa własna: 1470 kg
• Masa całkowita: 1870 kg
• Prześwit: 156 mm
• Szerokość tylnej kanapy: 1405 mm (szerokość wnętrza ok. 1500 mm)

• Silnik: ZMZ-4022.10 – gaźnikowy, 4-suwowy, 4-cylindrowy rzędowy, górnozaworowy, chłodzony cieczą, umieszczony podłużnie z przodu, napędzający koła tylne
• Pojemność skokowa: 2445 cm³
• Średnica cylindra x skok tłoka: 92 × 92 mm
• Moc maksymalna: 105 KM przy 4750 obr./min
• Maksymalny moment obrotowy: 18,5 kgf · m przy 2500–3000 obr./min
• Stopień sprężania: 8:1
• Gaźnik: K-156
• Skrzynia przekładniowa mechaniczna 4-biegowa, biegi do przodu zsynchronizowane, z dźwignią w podłodze (później 5-biegowa)
• Sprzęgło: suche jednotarczowe
• Przekładnia główna: hipoidalna, przełożenie 3,9

• Zawieszenie przednie: niezależne, poprzeczne wahacze resorowane sprężynami śrubowymi, teleskopowe amortyzatory hydrauliczne
• Zawieszenie tylne: zależne, sztywna oś na podłużnych resorach półeliptycznych, teleskopowe amortyzatory hydrauliczne
• Hamulce: przednie tarczowe, tylne bębnowe, hydrauliczne, ze wspomaganiem; hamulec ręczny mechaniczny na koła tylne
• Ogumienie: 205/70R14

• Prędkość maksymalna: 152 km/h
• Zużycie paliwa: 8,5 l/100 km przy V=80 km/h
• Przyspieszenie 0–100 km/h: 16,2 s

• GAZ-3102 „Wołga”, „Awtolegiendy SSSR” Nr 35, Moskwa: DeAgostini, 2010, ISSN 2071-095X, (ros.)