For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Fołks-Partaj.

Fołks-Partaj

Fołks-Partaj
Państwo

 Polska

Lider

Noach Pryłucki, Samuel Hirszhorn, Elchanan Zeitlin, Hirsz Nomberg i Cemach Szabad

Data założenia

1916

Fołks-Partaj (jid. Partia Ludowa), właśc. Jidisze Fołks-Partaj in Pojln (jid. Żydowska Partia Ludowa w Polsce) – ugrupowanie żydowskie działające w okresie II Rzeczypospolitej i przez krótki czas po II wojnie światowej. Partia ta propagowała ideały autonomizmu żydowskiego, czołowej koncepcji wpływającej na kształtowanie się ruchu fołkistowskiego. Członkowie Fołks-Partaj w Polsce, w przeciwieństwie do reszty fołkistów, bardzo silnie akcentowali znaczenie języka jidysz.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Ugrupowanie po raz pierwszy pojawiło się na arenie politycznej w 1916 r., kiedy to jej członkowie pojawili się do wyborów do Rady Miejskiej Warszawy. Fołkiści prezentowali wówczas stanowisko wrogie wobec porozumienia ugrupowań polskich i żydowskich. Powstanie partii zostało proklamowane w 1917 r., na urządzonej w tym celu konferencji. Wkrótce ruch stał się bardzo silny w Warszawie, Łodzi, Lublinie, jak również na obszarze województwa wileńskiego.

Znaczącymi działaczami Fołks-Partaj w tym okresie byli m.in., Noach Pryłucki, Samuel Hirszhorn, Elchanan Zeitlin, Hirsz Nomberg i Cemach Szabad. W 1919 r., w wyborach do Sejmu, fołkistom polskim udało się zdobyć 2 miejsca w izbie, ale w wyborach 1922 r. już żadnego. Było to związane z ostrą walką z Blokiem Mniejszości Narodowych. W 1926 r. miał miejsce rozłam, w wyniku którego Cemach Szabad utworzył Jidisze Demokratisz-Fołkistisze Partaj in Pojln (jid. Żydowska Partia Demokratyczno-Ludowa w Polsce), która na swoją siedzibę wybrała Wilno. Wkrótce jednak oba środowiska zaczęły ciążyć w swoim kierunku. Było to spowodowane wspólnym zwalczaniem Bloku Mniejszości Narodowych pod przywództwem Izaaka Grübauma przed wyborami parlamentarnymi w 1928 r. W 1931 r. doszło do zjednoczenia obu ugrupowań na wspólnym zjeździe. Po przewrocie majowym na bazie ŻDP powstał Ogólno-Żydowski Narodowy Blok Wyborczy. Zajmował opozycyjne stanowisko do partii syjonistycznych. Fołkiści nie byli jednak w stanie z powodzeniem konkurować z innymi, większymi ugrupowaniami, takimi jak Aguda, Bund czy partie syjonistyczne.

Po II wojnie światowej ruch fołkistowski w Polsce usiłował odrodzić się pod postacią Żydowskiego Stronnictwa Demokratycznego. Partia ta nie uzyskała jednak legalizacji ze strony władz.

Ideologia

[edytuj | edytuj kod]

Członkowie Fołks-Partaj opowiadali się przeciwko emigracji Żydów z krajów diaspory, w przeciwieństwie do syjonistów. Zamiast tego propagowali ich „kulturową autonomię” i podkreślali znaczenie języka jidysz jako ważnego czynnika kulturotwórczego. Niechętnie ustosunkowywali się także do polskich i żydowskich partii socjalistycznych, choć Fołks-Partaj prowadziła współpracę z Bundem w ramach takich organizacji oświatowych jak CISZO i Szul-Kult.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Polski słownik judaistyczny – dzieje, kultura, religia, ludzie, Zofia Borzymińska (oprac.), Rafał Żebrowski (oprac.), Natalia Aleksiun, t. 1, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 435, ISBN 83-7255-126-X, OCLC 749207194.
  • Cz.Brzoza, A.L.Sowa, Historia Polski 1918-1945, Kraków 2006, ISBN 83-08-03845-X, s. 249.
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Fołks-Partaj
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?