Ewald Gawlik

Data urodzenia	1919
Data śmierci	1993
Dziedzina sztuki	malarstwo
Ważne dzieła
„Ciepło rodzinne” „Życie rodzinne” „Emeryci”
Multimedia w Wikimedia Commons

Ewald Gawlik (ur. 1919, zm. 1993) – górnośląski malarz, członek Grupy Janowskiej.

Głównym tematem jego twórczości było życie codzienne Ślązaków, przedstawiał przede wszystkim dzielnice bliskie jego sercu – Nikiszowiec, Giszowiec i Szopienice. Malował także obrazy o tematyce religijnej. Był zafascynowany malarstwem van Gogha i Toulouse-Lautreca. Jego obrazy były najbardziej zaawansowane warsztatowo spośród prac wszystkich członków grupy. W latach 70. ubiegłego stulecia zaproponowano mu wstąpienie do ZPAP, którego nie przyjął, nie chcąc poddawać się ocenie profesjonalistów.
Bywał nazywany Van Goghiem z Nikisza.

Urodził się w Nikiszowcu (obecnie dzielnica Katowic). Edukację plastyczną rozpoczął Gawlik będąc uczniem gimnazjum męskiego w Królewskiej Hucie, pod kierunkiem Józefa Bimlera, znanego malarza, absolwenta Akademii w Monachium. Mając piętnaście lat zrezygnował z nauki w gimnazjum i nie zdawszy matury podjął pracę w warsztacie ślusarskim. Nie zaprzestał jednakże dalszej edukacji plastycznej – zapisał się na prywatne lekcje rysunku i malarstwa u Pawła Stellera. Następnie od 1937 roku kształcił się w prywatnej szkole malarskiej im. Gierymskiego w Katowicach, będącej odpowiednikiem dzisiejszego liceum plastycznego, prowadzonego przez wybitnego kolorystę Czesława Rzepińskiego. Miał tam opinię jednego z najzdolniejszych uczniów{^[1]. Zamierzał studiować w ASP w Krakowie.

Plany te udaremnił wybuch wojny. Gawlik wywieziony na przymusowe roboty w okolice Drezna, wolny czas spędzał w Galerii Drezdeńskiej, studiując dzieła wielkich mistrzów. Tam zafascynowało go malarstwo Vincenta van Gogha, pod wpływem którego pozostał do końca życia. W 1940 roku, dzięki interwencji swojego ojca, zwolniony został z przymusowej pracy u bauera i po pomyślnie zdanych egzaminach przyjęto go do Drezdeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Lecz po zaledwie kilku miesiącach nauki, powołany został z kolegami i kadrą pedagogiczną do Wermachtu. Skierowano go na placówkę wartowniczą do Laponii, poza krąg polarny, gdzie przebywał dwa lata. W tym czasie zainspirowany piękną przyrodą Laponii, intensywnie pracował twórczo, między innymi zaczął wykonywać akwarele. W roku 1943 walczył na froncie wschodnim, gdzie został ciężko ranny, odbył kurację w Czechosłowacji, potem służył w jednostkach gospodarczych w Lotaryngii, a po wyzwoleniu Francji przez aliantów dostał się do niewoli. Wrócił do kraju w 1947 roku. Pragnął podjąć studia w Krakowie. Jednak ten zamiar się nie spełnił. Władza komunistyczna uznała go za element niepewny politycznie i narodowo. Był torturowany i szykanowany przez UB. Musiał podpisać oświadczenie, że wyrzeka się studiów i do końca życia będzie pracował fizycznie. Podjął więc pracę w kopalni Wieczorek i wstąpił do zespołu plastycznego zwanego Grupa Janowską. Twórczość malarza przez wiele lat była niedoceniana. Dopiero w 1974 roku miał swoją pierwszą wystawę w Katowicach. Następne 3 wystawy malarza odbyły się z inicjatywy Seweryna Aleksandra Wisłockiego – antropologa kultury i krytyka sztuki. W latach 80. XX wieku dyrektor kopalni „Staszic” Zdzisław Sender oddał do dyspozycji malarza w Klubie Seniora pracownię i materiały plastyczne do pracy. Obecnie Izba Śląska z galerią tzw. Gawlikówką jest udostępniona do zwiedzania i można w niej oglądać jego prace.

• „Ciepło rodzinne”
• „Życie rodzinne”
• „Emeryci”
• „Pastuszkowie kolędnicy”
• „Śląska chłopieńka”
• „Elektrownia Jerzy przy kopalni”
• „Balkan Express”
• „Odpust w Janowie”
• „Z życia cyrku”
• „Furman z węglem”
• „Domek z kolejką”
• „Zima
• „Jesień”
• „Lato”
• „Wiosna”
• „Fotel”

• 1974, Katowice, Klub Międzynarodowej Prasy i Książki
• 1979, Katowice, Galeria Uniwersytetu Śląskiego, „Ewald Gawlik, malarstwo”
• 1979, Katowice, Galeria UŚ, „Dziecko w malarstwie nieprofesjonalnym”
• 1979, Bytom, KMPiK, „Ewald Gawlik, malarstwo”
• 1980, Katowice, galeria „Za Kowadłem”, „Ewald Gawlik, malarstwo”
• 1994, Katowice, Muzeum Historii Katowic, „Ewald Gawlik 1919-1993”
• 1994, Saint-Étienne, Francja, Muzeum Górnicze, „Ewald Gawlik 1919-1993”
• 2002, Katowice, Muzeum Historii Katowic, Ewald Gawlik „Kraina możliwości”
• 2003, Katowice, Muzeum Śląskie, „Ewald Gawlik Van Gogh z Nikisza”

• Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 40. ISBN 83-60353-11-5.
• Kronika Katowic – Seweryn A. Wisłocki „Z Ewaldem Gawlikiem intymne rozmowy o sztuce i próba szerszej refleksji” ISBN 83-87727-27-X.
• Z katalogu wystawy Ewald Gawlik Van Gogh z Nikisza, Muzeum Śląskie w Katowicach 11.09 – 31.10.2003.(Maria Fiderkiewicz)
• Joanna Tofilska: Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007, s. 140, 141. ISBN 978-83-87727-68-0.

• Galeria Gawlikówka. mdk.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-16)].