Eurystenes i Prokles
Eurystenes lub Eurysthenes[1] (gr. Εὐρυσθένης[2] Eurysténēs[3]) i Prokles (gr. Προκλῆς Proklês[4]) – w mitologii greckiej bracia bliźniacy, potomkowie Heraklesa, królowie Sparty.
Byli synami Aristodemosa (prawnuka Hyllosa) i jego żony Argeji (praprawnuczki Polynejkesa), bliźniakami[5]. Gdy byli jeszcze młodzi, ich ojciec zmarł z przyczyn naturalnych[6] lub rażony piorunem, niedługo przed rozpoczęciem ostatniej wyprawy Heraklidów na Peloponez, zakończonej zwycięstwem i podbiciem półwyspu[7]. Przy podziale zdobytych ziem poprzez losowanie Eurystenes i Prokles otrzymali Lakonię[8].
Eurystenes był założyciel rodu Eurystenidów, nazwanych później Agiadami, od imienia jego syna, Agisa I. Natomiast Prokles był protoplastą dynastii Eurypontydów, która zyskało miano od jego syna, Eurypona[9].
Wedle przekazu Herodota, w Sparcie utrzymała się tradycja, że Aristodemos zmarł już po zdobyciu Lakonii, a owdowiała Argeja ukrywała przed poddanymi, który z jej synów jest starszym, pragnąc, by obaj zostali królami po swym ojcu. Tak też się stało, zgodnie z nakazem Pytii, która jednak dodała, że większy szacunek winno okazywać się starszemu z braci. Spartanie ostatecznie odkryli prawdę podstępem, a następnie zdecydowali, że wychowanie Eurystenesa odbędzie się na koszt państwa. Herodot podaje ponadto, iż przez całe życie obaj bracia spierali się ze sobą[6].
Jego opowieść o braciach bliźniakach wyjaśniała pochodzenie diarchii w Sparcie, jak również większy szacunek, który budzili Agiadzi[10]. Hellanikos z Lesbos przypisał Eurystenesowi i Proklesowi stworzenie ustroju Sparty, zaś Eforos wprowadzenie okręgów osadniczych w Lakonii. Były to próby wytłumaczenia osobliwości spartańskich, podobnie jak dopatrywanie się w sporach między bliźniakami źródeł napięć między obiema dynastiami królewskimi[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hammond 1994 ↓, s. 115.
- ↑ a b Meier_a ↓, ¶ „Legendary Spartan king...”.
- ↑ Mała encyklopedia 1988 ↓, s. 245.
- ↑ Meier_b ↓.
- ↑ Hammond 1994 ↓, s. 115; Kulesza 2003 ↓, s. 78–79.
- ↑ a b Kulesza 2003 ↓, s. 78–79.
- ↑ Grimal 1997 ↓, s. 140.
- ↑ Grimal 1997 ↓, s. 140; Schmidt 2001 ↓, s. 134.
- ↑ Hammond 1994 ↓, s. 144; Mała encyklopedia 1988 ↓, s. 245; Kulesza 2003 ↓, s. 59; Meier_b ↓.
- ↑ Hammond 1994 ↓, s. 144; Kulesza 2003 ↓, s. 78–79.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. przekład zbiorowy. Wyd. 3. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1997, s. 139–140 (hasło Heraklidzi). ISBN 83-04-04389-0.
- N.G.L. Hammond: Dzieje Grecji. przeł. Anna Świderkówna. Wyd. III. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994. ISBN 83-06-02383-8.
- Ryszard Kulesza: Sparta w V–IV wieku p.n.e. Warszawa: Mada, 2003. ISBN 83-86170-91-3.
- Mała encyklopedia kultury antycznej A – Z. red. Zdzisław Piszczek. Wyd. VI. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 246 (hasło Eurystenes). ISBN 83-01-03529-3.
- Mischa Meier: Eurysthenes. Brill. [dostęp 2024-02-15]. (ang.).
- Mischa Meier: Procles. Brill. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
- Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2001, s. 134–135 (hasło Heraklidzi). ISBN 83-7132-526-6.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
