Europejski Złoty But
Europejski Złoty But (ang.: European Golden Shoe, wcześniej znany jako European Golden Boot) – coroczna piłkarska nagroda przyznawana dla najlepszego strzelca spośród wszystkich najwyższych europejskich lig zrzeszonych w UEFA. Nagroda ta przyznawana jest od sezonu 1967/68 (pierwotnie przez magazyn L'Équipe) i początkowo nazywała się Soulier d'Or, co po francusku oznacza Złoty but).
W 1991 roku, w wyniku protestu Cypryjskiego Związku Piłki Nożnej, który twierdził, iż w tamtejszej lidze jeden z graczy rzekomo zdobył 40 goli, L'Équipe zdecydowała się zawiesić plebiscyt i do 1996 roku nagroda przyznawana była nieoficjalnie. Jednakże w 1996 roku jeden ze sponsorów nagrody, firma Adidas, wraz z European Sports Media, zdecydowała się kontynuować plebiscyt[1]. Najlepszy strzelec sezonu 1990/91, Darko Panczew, nie otrzymał swojej nagrody do 2006 roku[2]. Wtedy to L'Équipe podało w wątpliwość doniesienia Cypryjczyków. Jakiś czas potem Michel Platini skomentował tę sytuację słowami: Choć z opóźnieniem, nagroda trafia we właściwe ręce[3]. Plebiscyt został wznowiony w 1996 roku ze zmienionymi zasadami. Od tego czasu Złoty But przyznaje się w oparciu o system punktowy, który ułatwia piłkarzom z silniejszych lig wygrywanie z piłkarzami z lig słabszych. Oznacza to również, że gole z mocniejszych lig są „więcej warte” od tych zdobytych w mniej prestiżowych rozgrywkach.
Od 1968 do 1991
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
.jpg)
W latach 1968–1991 Europejski Złoty But przyznawany był dla najlepszego strzelca spośród wszystkich europejskich lig. W tym okresie dwukrotnie tytuł ten przyznawany był Eusébio, Gerdowi Müllerowi, Dudu Georgescu i Fernando Gomesowi[4].
Sezony, gdy dwóch zawodników zajęło ex aequo pierwsze miejsce
Od 1992 do 1996
[edytuj | edytuj kod]Oficjalnie plebiscyt nie był prowadzony od 1991 roku z powodu procesu cypryjskiego ZPN, którego zdaniem nagrodę powinien otrzymać zawodnik z tamtejszej ligi, który rzekomo zdobył 40 goli (choć król strzelców ligi cypryjskiej tamtego sezonu skończył z wynikiem 19 zdobytych goli)[2]. W wyniku tego L'Équipe zdecydowało się zaprzestać przyznawania tej nagrody i Złoty But powrócił oficjalnie dopiero w 1996 roku. Od sezonu 1996/97 European Sports Magazines (ESM), którego członkiem jest także L'Équipe, zdecydowało się wprowadzić system punktowy. Od tej pory liczba goli mnożona była przez współczynnik, który zależał od wyników drużyny z poszczególnych lig w europejskich pucharach w ciągu ostatnich 5 sezonów[7].
W międzyczasie najwięcej goli w Europie zdobywali:
| Sezon | Kraj | Zawodnik | Klub | Liga | Gole | Przypisy |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1991/92[7][8]. |  Szkocja
|
Ally McCoist | Rangers | Scottish Premier Division | 34 | [7][9] |
| 1992/93[7][10]. | Szkocja
|
Ally McCoist | Rangers | Scottish Premier Division | 34 | [7][9] |
| 1993/94 |  Walia
|
David Taylor | Porthmadog | Welsh Premier League | 43 | [7] |
| 1994/95 |  Armenia
|
Arsen Awetisjan | Homenetmen Erywań | Bardzragujn chumb | 39 | [7] |
| 1995/96 |  Gruzja
|
Zwiad Endeladze | Margweti Zestaponi | Umaglesi Liga | 40 | [7] |
Od 1997
[edytuj | edytuj kod]Od sezonu 1996/97 European Sports Magazines przyznaje Złoty But w oparciu o system współczynników. Oznacza to, że zawodnik z silniejszej ligi, który zdobył mniej goli, ma szansę wyprzedzić zawodnika ze słabszej ligi, który strzelił więcej bramek.
Współczynniki odczytywane są z rankingu współczynników UEFA, który zależy od wyników klubów z każdej ligi w europejskich pucharach w ciągu ostatnich pięciu sezonów. Gole zdobyte przez zawodników pięciu najsilniejszych lig mnożone są przez współczynnik 2, natomiast w ligach z miejsc od szóstego do dwudziestego pierwszego współczynnik wynosi 1,5[7]. Dlatego np. zdobywca goli w Serie A, włoskiej ekstraklasie, może liczyć na wyższe miejsce niż strzelec ze słabszej Welsh Premier League, czyli najwyższej walijskiej klasie rozgrywkowej[4].
Thierry Henry to pierwszy zawodnik, który zdobył Złotego Buta w dwóch kolejnych sezonach. Mário Jardel, Diego Forlán, Cristiano Ronaldo i Luis Alberto Suárez wygrywali go z dwoma różnymi klubami, przy czym Ronaldo i Suárez triumfowali grając także w różnych ligach (angielskiej i hiszpańskiej). Lionel Messi jest pierwszym zawodnikiem, który zdobył nagrodę trzy razy oraz ustanowił rekord 50 goli w sezonie. Do Messiego należy także rekord sześciu zdobytych Złotych Butów.
Sezony, gdy dwóch zawodników zajęło ex aequo pierwsze miejsce
Zwycięzcy
[edytuj | edytuj kod]- Pod uwagę nie brano zwycięzców z lat 1991–1996, gdy plebiscyt był nieoficjalny.
Według piłkarzy
[edytuj | edytuj kod]| Miejsce | Piłkarz | Liczba tytułów |
|---|---|---|
| 1. |  Lionel Messi |
6 (2009/10, 2011/12, 2012/13, 2016/17, 2017/18, 2018/19) |
| 2. |  Cristiano Ronaldo |
4 (2007/08, 2010/11, 2013/14*, 2014/15) |
| 3. | Eusébio |
2 (1967/68, 1972/73) |
 Gerd Müller |
2 (1969/70, 1971/72) | |
 Dudu Georgescu |
2 (1974/75, 1976/77) | |
| Fernando Gomes |
2 (1982/83, 1984/85) | |
| Ally McCoist |
2 (1991/92, 1992/93) | |
 Mário Jardel |
2 (1998/99, 2001/02) | |
 Thierry Henry |
2 (2003/04, 2004/05*) | |
 Diego Forlán |
2 (2004/05*, 2008/09) | |
| Luis Suárez |
2 (2013/14*, 2015/16) | |
 Robert Lewandowski |
2 (2020/21, 2021/22) |
- *Wspólny tytuł.
Według narodowości
[edytuj | edytuj kod]| Miejsce | Kraj | Liczba tytułów |
|---|---|---|
| 1. | Portugalia |
8 |
| 2. | Argentyna |
7 |
| 3. |  Holandia |
4 |
| Rumunia |
4 | |
| Urugwaj |
4 | |
| 6. | Brazylia |
3 |
 Bułgaria |
3 | |
 Włochy |
3 | |
| 9. |  Austria |
2 |
| Francja |
2 | |
 Jugosławia |
2 | |
| Niemcy |
2 | |
| Polska |
2 | |
 Turcja |
2 | |
 Anglia |
2 | |
| 16. |  Belgia |
1 |
 Cypr |
1 | |
 Grecja |
1 | |
 Meksyk |
1 | |
 Norwegia |
1 | |
 Szwecja |
1 | |
| Walia |
1 |
Według lig
[edytuj | edytuj kod]| Miejsce | Liga | Liczba tytułów |
|---|---|---|
| 1. |  Primera División |
15 |
| 2. | Premier League |
7 |
| Primeira Liga |
7 | |
| 4. | Bundesliga niemiecka |
5 |
| 5. | Eredivisie |
4 |
| Liga I |
4 | |
| 7. | A Profesionałna futbołna grupa |
3 |
| Scottish Premier League |
3 | |
| Serie A |
3 | |
| 10. | Bundesliga austriacka |
2 |
| 11. | Bardzragujn chumb |
1 |
| Eerste klasse |
1 | |
| Ligue 1 |
1 | |
| Protathlima A’ Kategorias |
1 | |
| Prva liga Jugoslavije |
1 | |
| Süper Lig |
1 | |
 Umaglesi Liga |
1 | |
| Welsh Premier League |
1 |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ This candidate European Golden Boot winner 2009/10!. football Lovers. [dostęp 2010-04-22]. (ang.).
- ↑ a b Macedonia's Pancev gets his Golden Boot. setimes.com, 15 sierpnia 2006. [dostęp 2010-01-01]. (ang.).
- ↑ Monika Mazurek: Bałkańskie legendy: Darko Pancev. balkan-football.com, 15 kwietnia 2009. [dostęp 2010-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 stycznia 2010)]. (pol.).
- ↑ a b Golden Boot: The Quotients Decide It All. soccerphile.com. [dostęp 2009-12-31]. (ang.).
- ↑ Po latach nagrodę przyznano również Polsterowi ze względu na fakt, iż Cămătaru wiele ze swoich goli uzyskał w samej końcówce sezonu, prawdopodobnie wskutek odgórnej manipulacji. Der unglaubliche Camataru. sport.orf.at. [dostęp 2010-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 sierpnia 2009)]. (niem.).
- ↑ W sezonie 1989/90 Hugo Sánchez i Christo Stoiczkow zajęli ex aequo pierwsze miejsce.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Golden Boot („Soulier d'Or”) Awards. rsssf.com. [dostęp 2009-12-31]. (ang.).
- ↑ Gruzin Otar Korghalidze z klubu Guria Lanczchuti zdobył 40 goli, jednakże wynik ten jest zwykle pomijany w rankingach
- ↑ a b Life and times of Ally McCoist. BBC Sport, 21 marca 2001. [dostęp 2009-12-31]. (ang.).
- ↑ Gruzin Giorgi Megreladze z klubu Samgurali Ckaltubo zdobył 41 goli, jednakże wynik ten (tak jak trzech innych graczy) jest zwykle pomijany w rankingach
- ↑ Phillips nets Golden prize. BBC Sport, 29 lipca 2000. [dostęp 2009-12-31]. (ang.).
- ↑ Larsson wins Golden Shoe. BBC Sport, 17 czerwca 2001. [dostęp 2009-12-31]. (ang.).
- ↑ a b c d e Golden Shoe award winners. European Sports Magazines. [dostęp 2009-12-31]. (ang.).
- ↑ Henry set for golden shoe. BBC Sport, 24 maja 2004. [dostęp 2009-12-31]. (ang.).
- ↑ W sezonie 2004/05 Thierry Henry i Diego Forlan zajęli ex aequo pierwsze miejsce
- ↑ Totti crowned Europe's top scorer. UEFA, 18 czerwca 2007. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
- ↑ Ronaldo scoops ESM Golden Shoe. uefa.com, 17 czerwca 2008. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
- ↑ Diego Forlan Adds Golden Shoe To Pichichi. goal.com, 1 czerwca 2009. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
- ↑ "Złoty But" dla Lionela Messiego. Wirtualna Polska, 17 maja 2010. [dostęp 2010-05-17]. (pol.).
- ↑ Ronaldo odebrał Złoty But. Wirtualna Polska, 4 listopada 2011. [dostęp 2012-05-12]. (pol.).
- ↑ Messi thanks team-mates after receiving European Golden Shoe. goal.com, 29 października 2012. [dostęp 2013-05-13]. (ang.).
- ↑ W sezonie 2013/14 Cristiano Ronaldo i Luis Suárez zajęli ex aequo pierwsze miejsce
- ↑ Cristiano znów z Trofeo Pichichi. realmadryt.pl, 23 maja 2015. [dostęp 2015-05-23]. (pol.).
- ↑ Złoty But, korona króla strzelców – niesamowity Luis Suarez przeszedł do historii.. meczyki.pl, 15 maja 2016. [dostęp 2016-05-15]. (pol.).
- ↑ Złoty But dla Leo Messiego. Robert Lewandowski poza podium – Bundesliga [online], bundesliga.onet.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ Lionel Messi claims record fifth European Golden Shoe after ending La Liga season with 34 goals [online], Sky Sports [dostęp 2010-05-21] (ang.).
- ↑ Wirtualna Polska Media, Złoty But: ostateczna klasyfikacja – WP SportoweFakty [online], sportowefakty.wp.pl, 1 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-02] (pol.).
- ↑ Złoty But 2022/23: Erling Haaland najlepszym snajperem w Europie. Robert Lewandowski poza TOP5 [KLASYFIKACJA]. [dostęp 2023-06-08].
- ↑ Klasyfikacja Złotego Buta 2023/24. Na którym miejscu Robert Lewandowski? [TABELA]. [dostęp 2024-07-13].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Actual Standing www.eurotopteam.com
- European Sports Magazine. eusm.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-18)].
- Finałowa klasyfikacja 2008/09. worldsoccer.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-16)].
- Lista współczynników UEFA. europeancups.altervista.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-13)].
- Zdobywcy Europejskiego Złotego Buta
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
