Edward Okuń

Autoportret, 1911
Data i miejsce urodzenia	21 września 1872 Wólka Zerzeńska
Data i miejsce śmierci	17 stycznia 1945 Skierniewice
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	secesja
Multimedia w Wikimedia Commons

Edward Franciszek Mateusz Okuń (ur. 21 września 1872 w Wólce Zerzeńskiej koło Warszawy, zm. 17 stycznia 1945 w Skierniewicach^[1]) – polski malarz i ilustrator tworzący w stylu secesji, wolnomularz^[2].

Urodził się w rodzinie szlacheckiej herbu Belina. Jako dziecko osierocony przez ojca i matkę, wychowywał się u dziadków ze strony matki. Odziedziczywszy duży majątek, wcześnie zaczął pobierać lekcje rysunku u znakomitych malarzy. W 1890-1891 studiował w Warszawie w Klasie Rysunkowej Wojciecha Gersona, w latach 1891-1893 pod kierunkiem Izydora Jabłońskiego i Jana Matejki w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Naukę kontynuował w Monachium i Paryżu. W 1897 podjął studia w szkole Simona Hollósy'ego, przebywał też na Węgrzech, gdzie Hollósy założył kolonię artystyczną. Od 1898 przez 20 lat mieszkał w Rzymie, podróżował też do Sorrento, Amalfi, Capri, zwiedzał Wenecję, Padwę, Rawennę, Florencję i Sienę. Uczestniczył w życiu polskiej kolonii artystycznej w Rzymie oraz był współzałożycielem loży wolnomularskiej „Polonia”.

Do Polski powrócił w 1921 i osiadł w Warszawie. Od 1925 był profesorem w Szkole Sztuk Pięknych im. W. Gersona w Warszawie, w latach 1933-1934 – jej dyrektorem. Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Wraz z przyjaciółmi założył lożę masońską „Kopernik”. Był wiceprezesem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Podczas dorocznego otwarcia Salonu Zachęty był świadkiem zamachu malarza Eligiusza Niewiadomskiego na prezydenta Gabriela Narutowicza i wraz z jednym z adiutantów prezydenta pochwycił sprawcę^[3].

Podczas II wojny światowej przebywał w Warszawie. Po powstaniu warszawskim przeniósł się do Skierniewic, gdzie zginął w styczniu 1945 od przypadkowej kuli na ulicy^[4]. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera A-5-26/27)^[5].

Malował pejzaże i portrety, projektował okładki, winiety, inicjały i ilustrował czasopisma, m.in. „Chimerę” i niemieckie „Jugend”.

W jego malarstwie często powtarzał się motyw kobiety z długimi, falistymi włosami miedzianej barwy, w renesansowych sukniach, przedstawianej pośród wiosennego krajobrazu. Do takich obrazów pozowała mu żona.

Wykonał polichromię frontowej ściany własnej kamienicy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie.

• 
  Śmierć Paganiniego, 1898. Muzeum Narodowe w Lublinie
• 
  Widok z okna, 1905
• 
  Legenda, 1910
• 
  Zwycięzca, 1910, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Poznaniu
• 
  Autoportret z Sycylijką (Granaty), 1913
• 
  Musica Sacra, 1915
• 
  Motyle nocne, ok. 1920

• M. Biernacka, Okuń Edward Franciszek Mateusz, w: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 6, red. K. Mikocka-Rachubowa, M.Biernacka, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1998.
• M. Biernacka, Literatura – symbol – natura. Twórczość Edwarda Okunia wobec Młodej Polski i symbolizmu europejskiego, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2004.
• M. Wallis, 1974: Secesja. Wydanie II. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.

• Edward Okuń - rycerz, który urodził się za późno. Biografia na portalu NiezlaSztuka.net
• Wirtualne muzeum secesji – Okuń
• Edward Okuń, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22] .
• Twórczość Edwarda Okunia