Edward Dziewoński
.jpg) Edward Dziewoński w „Świętoszku” Moliera, Teatr Narodowy w Warszawie, 1950 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1945–2000 |
| Odznaczenia | |
    
| |
Edward Dziewoński ps. Dudek (ur. 16 grudnia 1916 w Moskwie, zm. 17 sierpnia 2002 w Warszawie) – polski aktor, reżyser, satyryk. Założyciel kabaretu Dudek.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn aktora Janusza Dziewońskiego i Marii Wasilewskiej[1]. Maturę uzyskał w Berlinie[2]. Tuż przed II wojną światową ukończył studia na Wydziale Aktorskim Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej (PIST). Dyplom otrzymał po wojnie w 1945 (Łódź). Zadebiutował w łódzkim Teatrze Syrena (1945). W 1947 zagrał w drugiej wersji filmu Zakazane piosenki. Był twórcą i szefem działającego w latach 1965–1975 kabaretu Dudek. Występował również w telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów (kreował m.in. postać Dosmucacza, operatywnego Kuszelasa czy frywolnego sędziego Kocia), w Kabarecie Szpak i w Kabarecie Wagabunda.
W swym dorobku aktorskim zgromadził 31 ról filmowych. W filmie zagrał po raz ostatni w Strasznym śnie Dzidziusia Górkiewicza (1993). Jako aktor dramatyczny występował w Warszawie w teatrach: Narodowym, Ateneum, Współczesnym, Komedia, Ludowym oraz w Teatrze Kwadrat, którego był założycielem i dyrektorem artystycznym. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 235-3-1/2)[3].
Był trzykrotnie żonaty. Ostatni związek małżeński zawarł z lekarką Ireną Wilczyńską (ur. 1939)[4]. Z drugiego małżeństwa urodził się syn Roman (ur. 1954)[5][6].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]
_1.jpg)
- Jako aktor
- 1946: Zakazane piosenki – gestapowiec przeprowadzający rewizję u Tokarskich
- 1947: Ostatni etap – Lagerarzt
- 1948: Powrót – Edward Winiarski
- 1948: Ulica Graniczna – feldfebel
- 1949: Dom na pustkowiu – Jurek, narzeczony Hanki
- 1953: Przygoda na Mariensztacie – przewodnik po Warszawie
- 1953: Sprawa do załatwienia – dyrektor w fabryce fortepianów
- 1954: Autobus odjeżdża 6.20 – Stefański, kumpel Wiktora Poradzkiego
- 1954: Opowieść atlantycka – sierżant Wehrmachtu werbujący Schmidta do Legii Cudzoziemskiej
- 1956: Nikodem Dyzma – Jan Ulanicki, wiceminister rolnictwa
- 1957: Eroica – Dzidziuś Górkiewicz
- 1959: Tysiąc talarów – Hilary Melasa, narzeczony Kasi
- 1960: Powrót – Pudel, wspólnik Andrzeja
- 1960: Zezowate szczęście – Jelonek
- 1962: Jutro premiera – aktor Edward Szafrankiewicz
- 1963: Żona dla Australijczyka – redaktor Michał Żelazkiewicz
- 1966: Wojna domowa – właściciel „Korka” (odc. 14)
- 1969: Nowy – kierownik działu personalnego
- 1970: Dzięcioł – Ratajczak, kolega Stefana z pracy
- 1971: Kłopotliwy gość – kierownik wydziału kadr PZMC
- 1971: Niebieskie jak Morze Czarne
- 1973: Wielka miłość Balzaka – wydawca Balzaca (odc. 6)
- 1975: Czterdziestolatek – adwokat Beka
- 1979: Drogi pośród nocy – niemiecki zarządca
- 1982: Dolina Issy – Kazimierz Surkont, dziadek Tomaszka
- 1984: 5 dni z życia emeryta – Adam Bzowski
- 1985: C.K. Dezerterzy – lekarz
- 1989: Paziowie – doktor Johannes Karabatius
- 1993: Czterdziestolatek. 20 lat później – starszy pan w parku (odc. 15)
- 1993: Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza – Dzidziuś Górkiewicz
- Jako reżyser
- 5 dni z życia emeryta (serial telewizyjny z 1984)
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1997)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi
- Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia (1987)
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1968)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Roman Dziewoński, Sęk z Dudkiem, Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999, ISBN 83-7255-390-4, OCLC 176951609.
- Roman Dziewoński, Piotr Dziewoński, Dożylnie o Dudku – Edwardzie Dziewońskim, Wyd. Świat Książki, Warszawa 2007, ISBN 978-83-247-0749-2
- Autobiografia
- Edward Dziewoński, W życiu jak w teatrze, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1987 (wyd. I) / 1989 (wyd. II), ISBN 83-07-02306-8.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dane osoby z katalogu osób "rozpracowywanych". Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2023-10-26]. (pol.).
- ↑ Edward Dziewoński: Dudek wiecznie żywy [online], Onet Kultura, 16 grudnia 2016 [dostęp 2021-07-13] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ADAM TADEUSZ DZIEWOŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02].
- ↑ Mówiono, że miał „intensywną ciekawość do pań”. Edward Dziewoński żenił się trzy razy [online], Viva.pl [dostęp 2024-05-27] (pol.).
- ↑ Roman Dziewoński [online], ksiazki.wp.pl, 26 kwietnia 2010 [dostęp 2024-05-27] (pol.).
- ↑ Edward Tomasz «Dudek» Dziewoński (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-05-29].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Edward Dziewoński w bazie IMDb (ang.)
- Edward Dziewoński w bazie Filmweb
- Edward Dziewoński w bazie filmpolski.pl
- Edward Dziewoński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- Wspomnienie Wojciecha Młynarskiego o E. Dziewońskim (fragment książki Dożylnie o Dudku)
- Edward Dziewoński na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Edward Dziewoński w bazie Akademii Polskiego Filmu
- Edward Dziewoński na zdjęciach w bibliotece Polona
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
