Dwulistnik pszczeli
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dwulistnik pszczeli | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Ophrys apifera Huds. Sp. Pl. 948 1753 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Dwulistnik pszczeli (Ophrys apifera L.) – gatunek roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Zasięg atlantycko-śródziemnomorski, obejmujący obszary w Europie po Irlandię i Niemcy na północy oraz Krym, Kaukaz i północny Iran na wschodzie[3]. W Polsce w 2010 roku odkryto po raz pierwszy populację na terenie Górnego Śląska[4], a dekadę później w Sudetach[5].
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Gatunek występuje w Europie południowej i zachodniej, a także na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej[3]. W Polsce do 2010 roku nie był notowany. Pierwsze jego stanowisko odkryto w województwie śląskim, w nieczynnym kamieniołomie w okolicach miasta Imielin. Podejrzewa się, że gatunek dostał się przez Bramę Morawską, gdzie na Słowacji i w Czechach występują najbliższe Polsce stanowiska tego taksonu[4]. O odkryciu kolejnego znajdującego się w Górach Kaczawskich powiadomiono w 2020[5].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Bylina, geofit. Zapylana jest przez błonkówki, nierzadko dochodzi do samozapylenia. Kwitnie od marca do czerwca. Na polskim stanowisku od połowy maja do czerwca.
Rośnie przede wszystkim na terenach otwartych, silnie nasłonecznionych i suchych. Głównie murawy kserotermiczne, niskie łąki i śródziemnomorskie makie, rzadziej widne lasy liściaste i iglaste[6]. Zawsze na glebach wapiennych.
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Polsce gatunek nie ujęty na liście gatunków rodzimych, ze względu na brak wcześniejszych danych o występowaniu na terenie kraju. Uznawany jest za gatunek obcy, potwierdzony dotychczas na jednym stanowisku[7]. Został umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii CR (krytycznie zagrożony)[8].
Na wniosek Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska zarządzeniem nr 29/2017 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dn. 31 października 2017 r. (Dz. Urz. Woj. Śl. z dn. 6 listopada 2017 r., poz. 5845) na terenie woj. śląskiego gatunek został objęty na 5 lat ochroną gatunkową[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-02] (ang.).
- ↑ a b Helmut Baumann, Siegfried Kunkele, Richard Lorenz: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 140. ISBN 978-83-7073-698-9.
- ↑ a b Osiadacz B. & Kręciała M.. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae), a new orchid species to the flora of Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 36, s. 11-16, 2014.
- ↑ a b Anna Wójcicka-Rosińska, Dariusz Rosiński, Ewa Szczęśniak. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae) on a heap of limestone mine waste – the first population found in the Sudetes and the second in Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 59, s. 9–14, 2020. DOI: 10.2478/biorc-2020-0007.
- ↑ Andreas Bartels: Rośliny śródziemnomorskie. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 276-277. ISBN 978-83-7073-683-5.
- ↑ Ophrys apifera [online], www.atlas-roslin.pl [dostęp 2017-11-17].
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Parusel Jerzy B.: Dwulistnik pszczeli chroniony w województwie śląskim, w: "Przyroda Górnego Śląska" nr 92, lato 2018, s. 16
- BioLib: 42170
- EoL: 1136554
- EUNIS: 189669
- FloraWeb: 3950
- GBIF: 2792998
- identyfikator iNaturalist: 83816, 83811, 83812
- IPNI: 647746-1
- NCBI: 78817
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-140745
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:647746-1
- Tela Botanica: 45064
- identyfikator Tropicos: 23500891
- CoL: 6SQPH
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
