HZ-1 Aerocycle (YHO-2, oznaczenie wytwórni DH-4 Heli-Vector) – jednoosobowy, "osobisty helikopter" amerykański, zaprojektowany przez firmę de Lackner Helicopters w połowie lat pięćdziesiątych. Projekt zakładał, że maszyną będą mogli sterować niedoświadczeni piloci po przeszkoleniu trwającym co najmniej dwadzieścia minut^[1]. HZ-1 miał stać się standardowym wyposażeniem zwiadowczym armii Stanów Zjednoczonych. Choć pierwsze testy ukazały jej potencjał na polu bitwy w erze broni atomowej, dalsze próby udowodniły, że sterowanie maszyną jest zbyt trudne dla nie przeszkolonych piechurów. Projekt zarzucono po dwóch próbach zakończonych rozbiciem się maszyny.

We wczesnych latach pięćdziesiątych, Charles H. Zimmerman z NACA opracował system kontroli wiropłatu zakładającego zamontowanie śmigła na dolnej części maszyny. Pilot miał sterować maszyną przemieszczając swoją masę^[2], i stabilizować ją odruchowo^[3]. Ten rodzaj kontroli nazywa się kinestetycznym, i przypomina on w swoich założeniach jazdę rowerem bądź deską surfingową. Celem było umożliwienie pilotom obsługi maszyny latającej po krótkim przeszkoleniu, a nawet bez szkolenia^[4]. Testy przeprowadzone przez NASA wykazały, że pomysł ten ma pewien potencjał. Kilka firm, w tym Bensen Aircraft, Hiller Aircraft i de Lackner Helicopters, zaczęły prace nad wiropłatem opartym na tej koncepcji^[2].

De Lackner Helicopters zaproponował koncepcję jednoosobowej platformy latającej, oznaczonej jako DH-4. Projekt zakładał, że oprócz pilota będzie ona w stanie unieść 54 kilogramy ładunku^[4], bądź też dodatkowe 19 litry paliwa, co pozwoliłoby wydłużyć jej zasięg do 80 kilometrów^[5]. Planowano również zamontowanie liny zwieszonej z wału śmigła, co umożliwiałoby przenoszenie podwieszonego ładunku.

Maszyna miała prosty, krzyżowy kształt. Pilot był umocowany na platformie pasami bezpieczeństwa. Pasy mocowały też silnik maszyny, wyprodukowany przez Mercury Marine^[5]. Kontrolowany był przez sprzęgło motocyklowe^[6], i przenosił moc do śmigła o średnicy 4,6 metra poprzez napęd pasowy^[2] wyposażony w reduktor łańcuchowy^[7]. Osprzęt do lądowania składał się z poduszek powietrznych na każdym ramieniu obudowy, oraz gumowego pływaka na środku, co pozwalało lądować na wodzie. Później zastąpiono to jednak płozami helikopterowymi^[8].

Maszynę oznaczono początkowo jako YHO-2 a następnie HZ-1 i dodano nazwę "Aerocycle". Prototyp wykonał pierwszy asekurowany linami lot 22 listopada roku 1954^[9]. Pierwszy swobodny lot wykonano w 1955 roku, w bazie wojskowej na Brooklynie^[2]. Wykonano ponad sto sześćdziesiąt lotów, trwających ponad piętnaście godzin^[9]. Rezultaty tych wstępnych testów uznano za wystarczająco obiecujące aby zamówić dwanaście egzemplarzy (numery seryjne od 56-6928 do 56-6939)^[10]. Przewidywano, że maszyna mogłaby służyć jako nowoczesny odpowiednik kawalerii, prowadząc powietrzny rekonesans dla armii^[11].

W roku 1956, testy przeniesiono do fortu Eustis w Wirginii, a pilotażem zajął się kapitan Selmer Sundby^[2]. HZ-1 został zaprojektowany z myślą o łatwości sterowania, a wczesne próby wykazały, że nieprzeszkoleni żołnierze byli w stanie nauczyć się pilotować go w niecałe dwadzieścia minut^[6]. Według niektórych opinii, wystarczyć mogło nawet pięć minut^[12]. Ponadto, HZ-1 okazał się być szybszy niż inne platformy latające brane pod uwagę przez armię^[2]. Jednakże Sundby szybko udowodnił, że sterowanie maszyną było o wiele trudniejsze, niż się spodziewano^[2]. Oddanie jej w ręce niedoświadczonych pilotów nie byłoby więc bezpieczne^[2]. Ponadto, nisko zawieszone śmigło często wyrzucało w powietrze małe kamienie i inne przedmioty^[4].

Podczas serii testów, zarówno asekurowanych, jak i swobodnych, o długości do czterdziestu trzech minut, HZ-1 rozbił się dwukrotnie. W obu przypadkach okoliczności były podobne – śmigła przeciwbieżne zazębiły się i zderzyły, co doprowadziło do pęknięcia łopat, a w rezultacie rozbicia maszyny^[2]. Testy przeprowadzone w tunelu aerodynamicznym w Langley Research Center wykazały, że prędkość Aerocycle ograniczało niekontrolowane kołysanie, jednakże odległość między końcami śmigieł była wystarczająca^[13]. Ze względu na niemożność ustalenia przyczyny zazębiania, a także ogólną niezdolność maszyny do sprostania oczekiwaniom armii, projekt zarzucono^[2].

Sundby otrzymał Zaszczytny Krzyż Lotniczy za swój wkład w próbne loty HZ-1^[2], a w latach późniejszych testował helikoptery H-21 i H-34. Wziął również udział w walkach w Wietnamie, i zakończył służbę wojskową w randze pułkownika^[14].

W celu testowania platform latających HZ-1 i Hiller VZ-1 zaprojektowano całkowicie nowy typ szybko otwieranego spadochronu XMP-2. Projekt zakładał wykorzystanie spadochronu przy prędkości od 0 do 80 km/h i wysokości przynajmniej 7,6 metrów. XMP-2 okazał się niewystarczająco niezawodny jako osobowy spadochron^[15].

Armia Stanów Zjednoczonych zamówiła dwanaście egzemplarzy HZ-1, z czego jeden przetrwał po dziś dzień. Można go oglądać do dnia dzisiejszego w U.S. Army Transportation Museum w forcie Eustis w mieście Newport News, w stanie Wirginia^[2].

Charakterystyka ogólna

• Załoga: 1 (pilot)
• Wysokość: 2,1 m od poduszek powietrznych do uchwytów.
• Waga bez ładunku: 78 kg

• Waga z maksymalnym ładunkiem: 206 kg

• Pojemność paliwa: 3,8 l

• Napęd: Mercury Maine
• Średnica wirnika: 4,6 m

Osiągi

• Prędkość maksymalna: 121 km/h

• Prędkość przelotowa: 89 km/h

• Zasięg: 24 km
• Długotrwałość lotu: 45 minut

• Pułap praktyczny: 1524 m

• "Flying Platform". hiller.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-11)].. San Carlos, CA. Listopad 1999. Dostęp 27.05.2010.
• "The de Lackner Aerocycle – An early “Flying Platform”". transchool.lee.army.mil. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-31)].. Fort Eustis, VA. Dostęp 27.05.2010.
• "Stand Up and Fly". blog.modernmechanix.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-14)].. Modern Mechanix. Robbinsdale, MN: Fawcett Publications. Sierpień 1955. Dostęp 27.05.2010.
• Champlin, G.F. (1953). "de Lackner DH-4". American Helicopter (New York: American Helicopter Magazine, Inc.). 33-40: 104. Dostęp 29 September 2011.
• Coleman, Colin P. (1997). A Survey of Theoretical and Experimental Coaxial Rotor Aerodynamic Research. Moffett Field, CA: NASA Ames Research Center. NASA Technical Paper 3675. Dostęp 3 December 2010.
• Corn, Joseph J.; Brian Horrigan (1996). Yesterday's Tomorrows: Past Visions of the American Future. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5399-0.
• Goebel, Greg (1 May 2011). "The Flying Platforms & Jeeps". VectorSite. Dostęp 26 October 2011.
• Harding, Stephen (1997). U.S. Army Aircraft Since 1947. Atglen, Pennsylvania: Schiffer Publishing Ltd. ISBN 0-7643-0190-X.
• Heyman, Jos; Andreas Parsch (2004). "Duplications in U.S. Military Aircraft Designation Series". designation-systems.net. Dostęp 3 December 2010.
• Smith, Maurice A., ed. (2 November 1956). "Helicopters of the World: de Lackner Helicopters Inc". Flight and Aircraft Engineer (London: Hiffe and Sons Ltd) 70 (2493). Dostęp 29 September 2011.