David Harold Franzoni (ur. 4 marca 1947 w Burlington) – amerykański scenarzysta i producent filmowy, laureat Oscara 2001 za najlepszy film Gladiator (jako producent)^[1].

Wychował się w stanie Vermont. Jego ojcem był przedsiębiorca Robert Scott Franzoni, matką Janet Slocum^[2]. Studiował geologię i paleontologię na University of Vermont. W 1970 po ukończeniu studiów^[2] wyjechał do Niemiec. W Berlinie kupił tani motocykl, na którym zwiedził całą Europę, Bliski Wschód, większą część Azji, aż dotarł z Singapuru do Australii^[3][4][5].

Jeszcze będąc w Bagdadzie wymienił książki ze swoim towarzyszem podróży. W zamian za opracowanie na temat rewolucji irlandzkiej otrzymał Those About to Die Daniela P. Manniksa(inne języki), książkę o walkach rzymskich gladiatorów^[4]. Temat tak go zainspirował, że postanowił wykorzystać go w przyszłości^[6]. „Gdzieś w Indiach zdecydowałem, że chcę zostać scenarzystą” – przyznał Franzoni po latach^[4]. W połowie lat 70. XX wieku Franzoni wrócił do Vermont, a w 1980 zamieszkał w Los Angeles i zajął się pisaniem scenariuszy filmowych^[2].

Pierwszą, dość ryzykowną próbą, była nieautoryzowana adaptacja komiksu Red Sonja^[7]. Rok później, w 1986 sprzedał swój pierwszy scenariusz – mroczny techno-thriller, który został przerobiony na komedię Jumpin’ Jack Flash z Whoopi Goldberg^[4][5]. Po tym doświadczeniu Franzoni postanowił skupić się na tematach bazujących na znanych biografiach lub wydarzeniach, najlepiej historycznych^[7]. Wyjechał na 2 lata do Paryża i Londynu, gdzie współpracował z reżyserem Bobem Swaimem, laureatem Césara 1983 za najlepszy film Równowaga (1982)^[3].

W 1991 napisał dla stacji HBO scenariusz Obywatel Cohn(inne języki), będący adaptacją bestsellerowej powieści Nicholasa von Hoffmana pod tym samym tytułem. Film został zrealizowany w 1992 w reżyserii Franka Piersona, z Jamesem Woodsem w roli tytułowej i był nominowany do nagrody Emmy. Po powrocie do Los Angeles Franzoni napisał dla Olivera Stone’a dwa scenariusze biograficzne – adaptowany, o Harveyu Milku, na podstawie powieści The Mayor of Castro Street Randy’ego Shiltsa oraz oryginalny, o George’u Washingtonie^[3].

W 1995, gdy mieszkał razem ze swoją rodziną w Rzymie, napisał scenariusz Amistad dla Stevena Spielberga, zrealizowany w 1997. Film nie odniósł sukcesu komercyjnego, nie zachwycił też krytyków, którzy zarzucali mu niezgodność w kilku miejscach z prawdą historyczną. Z drugiej strony scenariusz był chwalony za przedstawienie trudnego i bolesnego tematu handlu niewolnikami w sposób prosty i syntetyczny^[4].

Jeszcze w Rzymie, Franzoni zaczął także prace nad scenariuszem do Gladiatora, filmu będącego największym jego sukcesem^[6]. Obraz został zrealizowany w 2000, w reżyserii Ridleya Scotta i z Russellem Crowe’em w roli tytułowej^[4]. Za ten film Franzoni został w 2001 uhonorowany Oscarem za najlepszy film (jako producent, razem z Branko Lustigiem i Douglasem Wickiem) oraz nominacją do Oscara za najlepszy scenariusz oryginalny^[1]. Zdobył również nagrodę BAFTA za najlepszy film (jako producent) oraz nominację za najlepszy scenariusz oryginalny^[8].

Franzoni napisał również oryginalny scenariusz Król Artur, sfilmowany w 2004. Reżyserem filmu był Antoine Fuqua, autorem zdjęć Sławomir Idziak, a w rolach głównych wystąpili Clive Owen i Keira Knightley^[3].

Jego ojciec, weteran wojenny, był właścicielem kilku firm, w tym produkującej strzelby. Stąd wzięła się fascynacja Franzoniego wojną i orężem^[4].

W latach 1972–1973 podróżując po Europie, Azji i Australii pracował jak fotograf freelancer^[2]. Po powrocie do Vermont przez 6 lat zajmował się biznesem. Był prezesem Wilson Photography/Vermont Prints (1974–1976) i Wooden Toy Company of Vermont (1974–1976) (obie firmy z siedzibą w Castleton), oraz dyrektorem marketingu w Essex Arms Company (1974–1980)^[2].

Jest członkiem Writers Guild of America i Screen Actors Guild^[2].

Wraz z żoną Nancye i synem Hudsonem mieszka w Malibu w Kalifornii^[4].

• 1986: Jumpin’ Jack Flash
• 1992: Obywatel Cohn
• 1997: Amistad
• 2000: Gladiator
• 2004: Król Artur

Nagroda Akademii Filmowej

• 2001: Oscar za najlepszy film – Gladiator (nagroda, jako producent)
• 2001: Oscara za najlepszy scenariusz oryginalny – Gladiator (nominacja)

Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej

• 2001: BAFTA za najlepszy film – Gladiator (nagroda, jako producent)
• 2001: BAFTA za najlepszy scenariusz oryginalny – Gladiator (nominacja)

Nagroda Satelita

• 1997: za najlepszy scenariusz adaptowany – Amistad (nominacja)

• James Verini: He's a man of revision. [w:] Los Angeles Times [on-line]. 2004-07-09. [dostęp 2017-02-27]. (ang.).
• Solomon, John (2004). „Gladiator from Screenplay to Screen.” In Winkler, Martin M. (Ed.), Gladiator: Film and History, pp. 1–15. Blackwell Publishers. ISBN 1-4051-1042-2
• David Franzoni. [w:] Screenwriter’s Utopia [on-line]. 2003-07-02. [dostęp 2017-02-28]. (ang.).

• David Franzoni w bazie IMDb (ang.)
• David Franzoni w bazie Filmweb