Czeczeni

Noxçi

Populacja	1,5–2 mln
Miejsce zamieszkania	Według liczebności: Rosja (Czeczenia, Moskwa, Dagestan, Inguszetia), Turcja, Kazachstan, Unia Europejska (Austria, Francja, Niemcy; także Polska), Azerbejdżan, kraje arabskie (Jordania, Egipt, Irak), Gruzja
Język	czeczeński, rosyjski,
Religia	głównie sunnici
Pokrewne	Ingusze, Kistowie

Czeczeni (nazwa własna Noxçi, l.poj. Noxçuo) – naród kaukaski, zamieszkujący głównie Czeczenię, wchodzącą w skład Federacji Rosyjskiej. Poza granicami Czeczenii duże skupiska Czeczenów zamieszkują także Dagestan. Tworzą także duże ośrodki emigracji, wywołanej wojnami czeczeńskimi: szczególnie w miastach Federacji Rosyjskiej (przede wszystkim Moskwa), także m.in. w Turcji i Unii Europejskiej (największe skupisko w Austrii). Na terenie Gruzji zamieszkują Kistowie, gruzińscy Czeczeni, tworzący własną wspólnotę, uznawaną czasami za odrębny naród.

Szacunki faktycznej liczby Czeczenów są bardzo rozbieżne i mówią o liczbie w przedziale 1,5 do 2 mln (wliczając w to emigrację do krajów bliskowschodnich, której przedstawiciele niejednokrotnie mają już bardzo słabą świadomość swego pochodzenia).

Czeczeni wyznają głównie islam sunnicki szkoły hanafickiej, z dużymi wpływami sufizmu. Ponieważ w głównej masie przyjęli islam stosunkowo późno (XVII w./XVIII w.), do dziś zachowało się wśród nich wiele pogańskich i chrześcijańskich naleciałości, które widoczne są np. w lokalnych kultach św. Jerzego. Śladem chrześcijaństwa w Czeczenii są także pozostałości średniowiecznych świątyń chrześcijańskich.

Czeczeni posługują się językiem czeczeńskim, należącym do północno-wschodniej grupy języków kaukaskich, blisko spokrewnionym z językiem inguskim.

Czeczeni zachowali świadomość bliskiego pokrewieństwa z sąsiednimi Inguszami, wraz z nimi nazywają siebie Wajnachami. Istnieje teoria mówiąca o ich pochodzeniu od starożytnych Hurytów.

• Iwona Kaliszewska: Czeczeni. wikp.udsc.gov.pl. [dostęp 2021-12-17].