Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów

Główna Szkoła Wojskowa
Gimnastyki i Sportów

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1929
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Walerian Sikorski
Ostatni	ppłk Władysław Osmolski
Organizacja
Dyslokacja	Poznań
Multimedia w Wikimedia Commons

Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów (CSWGiSp) – szkoła Wojska Polskiego II RP z siedzibą w Poznaniu.

25 stycznia 1921 roku Minister Spraw Wojskowych generał porucznik Kazimierz Sosnkowski wydał rozkaz O. III Szt. 9468 „Organizacja Głównej Szkoły Wojskowej Gimnastyki i Sportów”^[1].

Szkoła rozpoczęła działalność w Poznaniu z dniem 10 marca 1921^[2]. W 1922 została przemianowana i odtąd funkcjonowała jako Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów^[3][2].

Organizatorem szkoły w 1920 był ppłk Walerian Sikorski, który został mianowany komendantem szkoły, a jednocześnie pełnił funkcję inspektora wychowania fizycznego w Dowództwie Okręgu Generalnego „Poznań”^[2]. W 1922 z inicjatywy żołnierzy szkoły powstał klub sportowy Pentatlon Poznań.

Szkoła została zmieszczona w Poznaniu w charakterze prowizorycznym^[4]. Jej siedziba została ulokowana w części bloku 57 pułku piechoty^[4]. Eksploatowane przez szkołę sala do ćwiczeń oraz zorganizowane boisko, leżały na terenie 58 pułku piechoty^[5]. Od 1923 szkoła posiadała własną bibliotekę^[6]. Ponadto funkcjonowało laboratorium, wyposażone w specjalistyczne przyrządy^[7].

Od początku 1927 z inicjatywy Rady Naukowej Wychowania Fizycznego podjęto działania na rzecz utworzenia Centralnego Instytutu Państwowego Wychowania Fizycznego w Warszawie^[8].

Komendanci

• ppłk Walerian Sikorski (1921 – 1923/1924)
• ppłk dr Władysław Leon Osmolski (1926-1929)

Kadra

• Stefan Adamczak (instruktor od kwietnia 1921)
• Jan Baran-Bilewski (od 1921 do grudnia 1925 zastępca komendanta - kierownik ćwiczeń, dowódca kompanii oficerskiej)
• por. Leon Berski (instruktor szermierki)
• por. Józef Bilewski (dowódcy kompanii szermierczej od 1928)
• por. Mieczysław Chudziński (oficer ordynansowy komendanta 1923)
• Zygmunt Dobrowolski (adiutant od maja 1921)
• ogn. Czesław Grzechowiak (wykładowca)
• por. Jan Fazanowicz (instruktor, wykładowca)
• por. Michał Kaseja (adiutant, instruktor od 1926)
• por. Stefan Kuta-Kaliński
• por. Marian Grodzki (lekarz szkoły 1921/1922; † Charków)
• por. Kazimierz Laskowski (1923)
• por. dr Józef Mazurek (lekarz szkoły 1927–1929)
• por./kpt. Czesław Mierzejewski (instruktor, wykładowca 1926-1929)
• mjr dr Włodzimierz Missiuro (lekarz szkoły od listopada 1922)
• kpt. dr Alojzy Pawełek (lekarz szkoły od 1 maja 1925, dyrektor nauk, wykładowca)
• por. sap. Marian Skierczyński (instruktor lekkoatletyki)
• st. wachm. Feliks Stamm
• kpt. Rafał Szuszkiewicz (adiutant, wykładowca; † Katyń)
• fechtmistrz Leopold Targler (kierownik nauczania szermierki od 1922 do 1925)
• sierż. Leon Urbaniak
• kpt. dr Zdzisław Szydłowski (oficer ordynansowy, instruktor, wykładowca i in.)
• sierż. Leon Wierzba (instruktor szermierki)
• sierż. Stanisław Zagacki

Leon Berski, Józef Bilewski, Alfred Freyer, Michał Kaseja, Jerzy Łucki, Leon Urbaniak, Leon Wierzba.

14 lipca 1928 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki CWSGiSp^[9].

Odznaka o średnicy 5 cm ma kształt srebrnej tarczy z rozchodzącymi się promieniami oraz centralnie umieszczony na niej dysk w kolorze drzewa sosnowego zaprawionego oraz umieszczony pod nim na promieniach dwa miecze greckie^[4]. Pierwsze egzemplarze oznaki otrzymali członkowie kadry szkoły 23 kwietnia 1929, ponadto do jej otrzymania byli uprawnieni absolwenci kursów instruktorskich, zaś honorowo otrzymali ją m.in. gen. dyw. Kazimierz Dzierżanowski i wybrani oficerowie spoza placówki, w tym zagraniczni wojskowi^[4].

1 maja 1928 została otwarta nowa sala gimnastyczna szkoły, którą nazwano im. ś.p. kpt. lotn. Berskiego Leona (wcześniej instruktora w placówce), zaś w gmachu tejże sali odsłonięto tablicę poświęcono temu oficerowie oraz drugą tablicę honorującą ś.p. Freyera Alfreda (wcześniej ucznia szkoły)^[10].

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 1514.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 1376.
• Alojzy Pawełek: Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów w Poznaniu 1921-1929. Poznań: Główna Księgarnia Wojskowa, 1929.