Burzyk szary
| Ardenna grisea[1] | |||
| (Gmelin, 1789) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
burzyk szary | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 zimowiska lęgowiska | |||
Burzyk szary[4] (Ardenna grisea) – gatunek dużego wędrownego ptaka oceanicznego z rodziny burzykowatych (Procellariidae). Bliski zagrożenia wyginięciem. Nie wyróżnia się podgatunków[5].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Burzyk szary gnieździ się na wyspach półkuli południowej, położonych w pobliżu Nowej Zelandii, Australii i Chile (w tym na Ziemi Ognistej i wyspie Guafo), oraz na Falklandach[3]. Zimę (na półkuli północnej panuje wówczas lato) spędza na północnym Atlantyku i Pacyfiku. Do Polski zalatuje sporadycznie – do 2017 odnotowano 14 stwierdzeń, kolejne 4 w roku 2018[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Wierzch ciała brązowoczarny, spód nieco bledszy. Na dolnej powierzchni skrzydeł słabo widoczne, białawe plamy. Dziób i nogi ciemne.
- Wymiary średnie
- Długość ciała ok. 42–46 cm
- Rozpiętość skrzydeł ok. 100–110 cm
- Masa ciała ok. 800 g
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]- Biotop
- Gnieździ się na morskich wybrzeżach, poza sezonem lęgowym przebywa na pełnym morzu.
- Gniazdo
- Nora o długości do 1 m wygrzebana w ziemi przez obydwoje rodziców, rzadziej w szczelinie skalnej. Na dnie nory lub szczeliny gniazdo wysłane trawą i mchem. Tworzy wielkie kolonie.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w listopadzie–grudniu jedno jajo.
- Wysiadywanie
- Jajo wysiadywane jest przez okres 7–8 tygodni przez obydwoje rodziców. Pisklęta usamodzielniają się po 14 tygodniach.
- Pożywienie
- Głównie drobne ryby. Ponadto skorupiaki i głowonogi[3].
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2004 roku uznaje burzyka szarego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji szacuje się na 4,4 miliona par lęgowych. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3]. Wpływ na spadek liczebności tego gatunku ma rybołówstwo (np. zaplątywanie się w rybackie sieci), masowy odłów i zabijanie piskląt i młodocianych osobników przez Maorysów w Nowej Zelandii (uregulowane prawnie, dozwolone od 1 kwietnia do 31 maja na kilkudziesięciu wysepkach wokół Wyspy Stewart[7]), być może także zmiany klimatu[3].
W Polsce burzyk szary podlega ścisłej ochronie gatunkowej[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Puffinus griseus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-23] (ang.).
- ↑ Sooty Shearwater (Puffinus griseus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)]. (ang.).
- ↑ a b c d e BirdLife International, Ardenna grisea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-09-02] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & shearwaters (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-21].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-19]. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.
- ↑ Tītī − muttonbirding. [w:] Te Ara – The Encyclopedia of New Zealand [on-line]. [dostęp 2020-06-21]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Sooty shearwater. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. [dostęp 2020-06-21]. (ang.).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
