Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach

nr rej. A/389/12 z 19 listopada 2012[1]
Budynek szkoły w 2013 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum)
Adres	ul. Stanisława Wyspiańskiego 1-3
Typ budynku	szkoła
Styl architektoniczny	modernizm inspirowany Bauhausem[2]
Architekt	Martin Stefke
Inwestor	miasto Tarnowskie Góry
Kondygnacje	4
Rozpoczęcie budowy	1929
Ukończenie budowy	1932
Właściciel	miasto Tarnowskie Góry
Położenie na mapie Tarnowskich Gór Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach
Położenie na mapie Polski Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach
Położenie na mapie województwa śląskiego Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach
50°26′34,4″N 18°50′56,1″E/50,442889 18,848917
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach (tzw. Szkoła Parkowa^[3][4][5], niem. 1939–1945 Adolf-Hitler-Schule^[6]) – gmach wybudowany w latach 1929–1932 w Tarnowskich Górach, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego^[1], mieszczący współcześnie szkołę podstawową.

Budynek szkoły znajduje się w dzielnicy Śródmieście-Centrum miasta Tarnowskie Góry, na zachodnim skraju zabytkowego śródmieścia, po wschodniej stronie ulicy Stanisława Wyspiańskiego^[7].

Jedną z pierwszych szkół powszechnych w Tarnowskich Górach była Katolicka Szkoła Powszechna nr 2 Żeńska, która początkowo mieściła się w budynku przy ul. Zamkowej 3-5 w ścisłym centrum miasta. Miała ona jednak tylko 14 sal lekcyjnych, była więc zbyt mała w stosunku do wzrastających potrzeb. Z tego powodu tarnogórska rada miejska podjęła 5 listopada 1928 roku decyzję o budowie nowego, 32-klasowego gmachu szkolnego na zakupionej na ten cel dużej działce przy ul. Parkowej (obecnie ul. Stanisława Wyspiańskiego) w pobliżu parku miejskiego, stąd szkoła ta często nazywana była i jest „szkołą parkową”^[3][4][2][5].

Budowa obiektu według projektu Martina Stefke, pod nadzorem miejskiego budowniczego Wiktora Warzechy, rozpoczęła się w grudniu 1929 i trwała niecałe 3 lata. Wykonawcą prac była firma Kaspara Jastrzembskiego z Tarnowskich Gór^[2][3]. Otwarcie nowej placówki nastąpiło 31 października 1932 roku i brał w nim udział m.in. wojewoda Michał Grażyński^[3]. Szkole nadano nazwę Katolicka Szkoła Powszechna nr 2 Żeńska im. Królowej Jadwigi. Oprócz niej w budynku swoje pomieszczenia miały również Szkoła Powszechna Specjalna nr 6 oraz Publiczna Szkoła Powszechna nr 5 dla Mniejszości Językowej Niemieckiej, która w roku szkolnym 1937/1938 przeniesiona została do budynku Szkoły Powszechnej nr 1 przy ulicy Jana III Sobieskiego^[8][3][4].

W 1935 roku ze Szkoły Powszechnej nr 2 wyodrębniono Publiczną Szkołę Powszechną nr 4 Żeńską, zaś ze Szkoły Powszechnej nr 1 przy ulicy Sobieskiego – Publiczną Szkołę Powszechną nr 3 Męską. Ta druga we wrześniu 1937 roku przeniesiona została do budynku przy ul. Parkowej, w wyniku czego znalazły się w nim w sumie cztery szkoły^[3].

We wrześniu 1939 roku budynek przejęty został przez władze niemieckie, a szkole nadano nazwę Adolf-Hitler-Schule (pol. 'szkoła im. Adolfa Hitlera')^[2][6]. W części budynku umieszczono szpital wojskowy, zaś pod koniec wojny na terenie boisk zbudowano schrony i rowy przeciwlotnicze.

Po wojnie budynek wyremontowano^[3]. W 1954 roku uruchomiony został radiowęzeł. W roku szkolnym 1962/1963 szkoła stała się placówką koedukacyjną, natomiast w 1965 Szkołę Specjalną nr 6 przeniesiono do nowo wybudowanego budynku przy ul. Strzelców Bytomskich^[3][4][9]. W 1972 roku, krótko po otwarciu nowego budynku szkolnego w dzielnicy Osada Jana, Szkoła Podstawowa nr 4 została zlikwidowana. Od tego momentu w budynku znajdują się już tylko dwie szkoły: Szkoła Podstawowa nr 2 (w bloku północnym) i Szkoła Podstawowa nr 3 (w bloku południowym). Rok później Szkoła Podstawowa nr 3 zyskała imię działacza komunistycznego, Aleksandra Zawadzkiego. W 1983 roku miał miejsce pierwszy od 1946 roku remont generalny budynku^[3].

W 1990 roku z nazwy Szkoły Podstawowej nr 3 usunięto komunistycznego patrona, z kolei Szkole Podstawowej nr 2 nadano 19 listopada 1993 roku imię zmarłego wieloletniego nauczyciela tej szkoły, prof. Władysława Babireckiego^[10].

W roku szkolnym 1999/2000 w wyniku reformy edukacji, Szkoła Podstawowa nr 2 przekształcona została w Publiczne Gimnazjum nr 2 Sportowe^[3].

W czerwcu 2012 roku patronem Szkoły Podstawowej nr 3 został ks. Franciszek Blachnicki^[11].

We wrześniu 2017 roku wskutek reformy systemu oświaty Publiczne Gimnazjum nr 2 Sportowe zostało włączone do Szkoły Podstawowej nr 3, tworząc jednolitą ośmioklasową Szkołę Podstawową nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego^[12].

Budynek stanowi przykład wczesnego zastosowania modernistycznej formy architektonicznej inspirowanej działalnością Bauhausu^[2]. Kształt jego żelbetowej konstrukcji sprowadzony został do geometrycznych form z zachowaniem klasycystycznego wyczucia. Został założony na symetrycznym rzucie, zbudowany z trzech potężnych bloków nakrytych płaskimi dachami, z których blok środkowy jest niższy i cofnięty względem bloku północnego i południowego. W tylnej części budynku znajdują się duże tarasy na dachach sal gimnastycznych^[2][4].

Pierwotnie wnętrza mieściły 5 obszernych klatek schodowych, 2 sale gimnastyczne o wysokości 7 metrów, przy których znajdowały się po 2 szatnie i natryski, 30 sal lekcyjnych, 3 pracownie, 2 sale rysunkowe, 8 sal do nauczania o gospodarstwie domowym, 14 pomieszczeń na pomoce szkolne, 2 kuchnie i 2 stołówki, 2 kancelarie, 2 pokoje nauczycielskie i 2 mieszkania dla nauczycieli oraz 2 gabinety lekarskie i jedna świetlica. W „szkole parkowej” zainstalowano dzwonki elektryczne oraz – w jako pierwszej szkole w Polsce – zastosowano ogrzewanie gazowe. Do czasów współczesnych zachowała się oryginalna stolarka drzwiowa oraz – częściowo – okienna^[2][4].

Wokół budynku znajduje się uporządkowane otoczenie z boiskami i ogródkiem szkolnym od strony tylnej oraz trawnikami i murkami z cegły klinkierowej z metalowymi listwami przed frontonem. Przed najmniejszym, środkowym wejściem ustawiony ceglany postument z zegarem^[13].

W okresie międzywojennym, jako najnowocześniejszy budynek szkolny w kraju, był celem wielu delegacji, budził powszechne uznanie; nawet ze strony prasy niemieckiej^[2].

• 
  Budowa szkoły – widok od strony boisk
• 
  Otoczenie szkoły przed głównymi wejściami
• 
  Elewacja tylna (od strony boisk)
• 
  Środkowa, cofnięta część budynku z zegarem
• 
  Fragment elewacji północnego bloku szkoły z klatką schodową za pionowym pasem okien

• Marian Broniec, Ryszard Bednarczyk, Arkadiusz Czech, Mieczysław Filak, Krzysztof Gwóźdż, Jan Hahn, Marek Kandzia, Alicja Kosiba-Lesiak, Zofia Krzykowska, Dominik Ochman, Marek Panuś, Przemysław Rubacha, Anna Sopuch, Gabriela Szubińska, Marek Wojcik, Roman Wolniszewski: Przewodnik Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2009. ISBN 978-83-61458-36-4.Sprawdź autora:15.