Brama wodna
Brama wodna (furta) – otwór w średniowiecznych murach miejskich lub budowla bramna, umieszczana w murach miast portowych, umożliwiająca dostęp do nich (np. do nabrzeża portu rzecznego lub morskiego) od strony wody[1][2].
Bramy wodne w Gdańsku
[edytuj | edytuj kod]Zachowane bramy wodne są charakterystycznym elementem architektury Gdańska. Budowle bramne zamykają ulice dochodzące prostopadle do Motławy.
Najbardziej oryginalną z nich jest Wielki Żuraw u wylotu ulicy Szerokiej, pełniący niegdyś funkcję dźwigu portowego. Oryginalną formę ma także Zielona Brama, będąca właściwie pałacem z przejazdem w przyziemiu. Z pozostałych, trzy wybudowano w stylu późnogotyckim (Brama Chlebnicka, Mariacka i Straganiarska); inne (Brama Krowia, Brama Świętego Ducha, Brama Świętojańska oraz nieistniejące Brama Tobiasza i Brama Kogi) były prostymi budynkami o kalenicy ustawionej równolegle do rzeki, z przejazdem w przyziemiu.
Odkrycia archeologiczne potwierdziły hipotezę, że pierwotnie bramy wodne były połączone murem, który zamykał teren Głównego Miasta od strony rzeki i dopiero z czasem został obudowany kamienicami.
Bramy wodne Szczecina
[edytuj | edytuj kod]W średniowiecznym (niezachowanym) murze miejskim Szczecina, biegnącym wzdłuż brzegów Odry Zachodniej, na przedłużeniu poszczególnych ulic, znajdowały się bramy wodne prowadzące z miasta na drewniane pomosty, do których dobijały statki. Pomosty, przerzucone nad bagnistym brzegiem rzeki, umożliwiały załadunek i wyładunek towarów[2]. Informacje o konstrukcji bram i pomostów są ubogie (nieprecyzyjne przekazy ikonograficzne). Uważa się, że zwykle były budynkami z dachem dwuspadowym lub ze stożkowatą wieżą, wznoszonymi na rzutach prostokątów. Górna kondygnacja pełniła funkcje obronne[2].
Według Carla Fredricha (1871–1930)[3] istniały bramy nazwane[2]:
- Brama Kłodna
- Brama Rybacka
- Brama Mączna
- Brama Bycza (lub Cebulowa),
- Brama Mariacka
- Brama Mostu Długiego
- Brama Pomostu Mniszego
jak również dwie furty bez nazwy – w pobliżu „łaźni [usytuowanej] na tyłach [kościoła] św. Mikołaja” (niem. de stauen achter S. Niclas kerken 1495) oraz nieistniejącej ulicy Mostowej (między Mostem Długim i wylotem nieistniejącej ulicy Bednarskiej, zwanej wcześniej „Ulicą Pomostu Mniszego”)[2].
Inne bramy wodne w Polsce
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Radosław Gaziński: Bramy wodne. W: red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. A–O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 120. ISBN 83-87341-45-2.
- ↑ a b c d e Jan Iwańczuk: Bramy wodne. [w:] pomeranica.pl [on-line]. [dostęp 2016-10-02].
- ↑ Hans Günter Cnotka: Fredrich Carl. W: Encyklopedia Szczecina. A–O, op.cit.. s. 262.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| Zachowane bramy murów | |
|---|---|
| Zachowane bramy wodne | |
| Częściowo zachowane bramy | |
| Niezachowane bramy |
|
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
