Bob Rafelson
 Bob Rafelson (2009) | |
| Prawdziwe imię i nazwisko |
Robert Jay Rafelson |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
21 lutego 1933 |
| Data i miejsce śmierci |
23 lipca 2022 |
| Zawód | |
| Współmałżonek |
Toby Carr Rafelson |
| Lata aktywności |
1959–2002 |
Robert Jay „Bob” Rafelson (ur. 21 lutego 1933 w Nowym Jorku, zm. 23 lipca 2022 w Aspen[1]) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy.
Jest uważany za jedną z kluczowych postaci w tworzeniu ruchu Nowego Hollywood w latach 70., w których rozkwitali obrazoburczy filmowcy, tacy jak Robert Altman, Martin Scorsese i Francis Ford Coppola[2]. Nominowany do Oscara w dwóch kategoriach – najlepszy film i najlepszy scenariusz oryginalny filmu Pięć łatwych utworów (Five Easy Pieces, 1970)[3] z Jackiem Nicholsonem.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się na nowojorskim Manhattanie[4] w rodzinie żydowskiej[5][4] jako syn Marjorie (Blumenfeld) i Sydneya Rafelsona[6]. Miał starszego brata Donalda[7]. Jego ojciec był producentem kapeluszy[8], który spodziewał się, że jego synowie w przyszłości zajmą się rodzinnym biznesem[9]. Jego matka była alkoholiczką[10]. Uczęszczał do Trinity-Pawling School w Pawling[11]. W wieku 15 lat jeździł na rodeo w Arizonie, dwa lata później został majtkiem oceanicznym, a rok później perkusistą w zespole jazzowym w Acapulco[12]. Po ukończeniu studiów filozoficznych na Dartmouth College[11], został powołany do United States Army i stacjonował w Japonii. Tam pracował jako DJ w stacji radiowej, tłumacz japońskich filmów i doradzał w Shōchiku, jakie filmy odniosłyby sukces finansowy w Stanach Zjednoczonych.
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Jako scenarzysta, pisał do wielu nowojorskich programów telewizyjnych, a następnie podróżował na zachód, by spróbować szczęścia w Hollywood. Jego przewiewny, patchworkowy styl pisania idealnie pasował do sitcomu NBC The Monkees (1966-67) z The Monkees, gdzie pracował jako scenarzysta, reżyser i współproducent[13]. W 1967 został uhonorowany nagrodą Emmy dla najlepszego serialu komediowego[14].
Wspólnie z Jackiem Nicholsonem napisał scenariusz do surrealistycznej komedii muzycznej Głowa (Head, 1968), którą również wyreżyserował. Film był odpowiednim bodźcem dla wyższych sfer z Columbia Pictures, aby sfinansować kolejną współpracę Rafaelson-Nicholson. Pięć łatwych utworów (1970) było intensywnie osobistym i nieco autobiograficznym studium młodego mężczyzny (Nicholson), którego wyobcowanie ze status quo powoduje, że porzuca bezpieczeństwo swojej muzycznej kariery i bogatej rodziny na rzecz dryfującego życia[15]. Film przyniósł mu dwie nominacje do Oscara oraz dwie nominacje do Złotego Globu dla najlepszego reżysera i najlepszy scenariusz[14]. Zrealizował teledysk do piosenki Lionela Richiego „All Night Long” (1983).
W 1996 zdobył nominację do Złotej Muszli na festiwalu filmowym w San Sebastián[14] za dramat kryminalny Krew i wino (1996). W 2002 był nominowany do nagrody Złotego Świętego Jerzego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie[14] za dreszczowiec Zakładnik (No Good Deed, 2002) z Samuelem L. Jacksonem.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W listopadzie 1955 ożenił się z Toby Carr, scenografką jego wczesnych filmów. Mieli syna Petera (ur. 30 października 1960)[7] i córkę Julie (ur. 1962)[7], która zmarła w sierpniu 1973 w wieku 10 lat, po wybuchu pieca na propan w jego domu w Aspen[10]. W czerwcu 1977 małżeństwo zakończyło się rozwodem. W 1999 poślubił Gabrielle Taurek. Mieli dwóch synów – Ethana „E.O.” i Harpera[16].
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]Zmarł 23 lipca 2022 w Aspen w Kolorado w wieku 89 lat[17].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Tytuł | Reżyser | Scenarzysta | Producent | Montażysta |
|---|---|---|---|---|---|
| 1968 | Głowa (Head) |  |
z Jackiem Nicholsonem |
|
|
| 1969 | Swobodny jeździec (Easy Rider) | |
|||
| 1970 | Pięć łatwych utworów (Five Easy Pieces) | |
z Carole Eastman |
|
|
| 1971 | Ostatni seans filmowy (The Last Picture Show) | |
|||
| 1972 | Król Marvin Gardens (The King of Marvin Gardens) | |
z Jacobem Brackmanem |
|
|
| 1974 | Hearts and Minds (dokumentalny) | |
|||
| 1976 | Niedosyt (Stay Hungry) | |
z Charlesem Gainesem |
|
|
| 1981 | Listonosz zawsze dzwoni dwa razy | |
|
||
| Modesty (krótkometrażowy) | |
|
|||
| 1987 | Czarna wdowa | |
|||
| 1990 | Góry Księżycowe | |
z Williamem Harrisonem |
||
| 1992 | Kłopoty z facetami | |
|||
| 1995 | Wet (krótkometrażowy) | |
|
||
| Picture Windows odc. Armed Response |
|
||||
| 1996 | Krew i wino | |
|||
| 1998 | Zbrodnia doskonała (Poodle Springs, TV) | |
|||
| 2002 | Zakładnik (No Good Deed) | |
|||
| Porn.com (krótkometrażowy) | |
|
|
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bruce Haring: Bob Rafelson Dies: Oscar-Nominated Director Of ‘Five Easy Pieces’, Cocreator Of ‘The Monkees’ Was 89. Deadline, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
- ↑ Bob Rafelson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-07-24] (ang.).
- ↑ Bob Rafelson Awards. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
- ↑ a b Robert Rafelson. Jewish Virtual Library. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
- ↑ David Thomson: Have You Seen...?. Knopf Doubleday Publishing Group, 2008. ISBN 978-0-307-27052-8.
- ↑ Nathan Abrams: Bob Rafelson. PressReader, 2022-11-18. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
- ↑ a b c Biographical Summaries of Notable People: Robert Rafelson. MyHeritage. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
- ↑ Bob Rafelson Biography (1933–2022). Film Reference. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
- ↑ Dennis Lim: Bob Rafelson, Director of 'Five Easy Pieces,' Dies at 89. „The New York Times”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
- ↑ a b Rick Schultz, J. Kim Murphy: Bob Rafelson, ‘Five Easy Pieces’ Director and ‘The Monkees’ Co-Creator, Dies at 89. „Variety”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
- ↑ a b Bob Rafelson Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
- ↑ Hal Erickson: Bob Rafelson Biography. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
- ↑ Bob Rafelson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
- ↑ a b c d Bob Rafelson Awards. FamousFix.com. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
- ↑ Josh Karp: Bob Rafelson Emerges to Reflect on His Feud-and-Brawl-Filled Career. „Esquire”, 2019-04-02. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
- ↑ Associated Press: Bob Rafelson, Monkees co-creator and key Hollywood new wave director, dies aged 89. „The Guardian”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
- ↑ Chris Koseluk: Bob Rafelson, Director of ‘Five Easy Pieces’ and Co-Creator of ‘The Monkees,’ Dies at 89. „The Hollywood Reporter”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Bob Rafelson w bazie IMDb (ang.)
- Bob Rafelson w bazie Filmweb
- Bob Rafelson w bazie Notable Names Database (ang.)
- Bob Rafelson w bazie Discogs.com (ang.)
| 1960-69 |
|
|---|---|
| 1970-79 | |
| 1980-89 | |
| 1990-99 |
|
| 2000-09 |
|
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
