Bernard Uchmański
 Bernard Uchmański w Pamiro-Ałaju, 1969 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
polski inżynier hydrolog |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
.jpg){kind=small}
| |
Bernard Uchmański (ur. 3 marca 1936 w Pruszkowie, zm. 8 czerwca 1995 pod szczytem Alpamayo w Andach Peruwiańskich) – polski inżynier hydrolog, taternik, alpinista, himalaista i grotołaz, fotograf, działacz na rzecz niepełnosprawnych intelektualnie dzieci.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Maturę uzyskał w Liceum Ogólnokształcącym im. Tomasza Zana w Pruszkowie w 1953[2]. Ukończył studia na Wydziale Budownictwa Wodnego Politechniki Warszawskiej[3]. Specjalizował się w projektowaniu elektrowni wodnych. Pracował w biurze projektowym „Energoprojekt” w Warszawie. Po ogłoszeniu stanu wojennego był członkiem tajnej Komisji Zakładowej „Solidarność” od lutego 1982 do wiosny 1989[4].
W Tatrach wspinał się od 1955. Pasjonowało go zarówno taternictwo powierzchniowe, jak i podziemne[5]. Przeszedł nowymi drogami wschodnią i czołową ścianę Mięguszowieckiego Szczytu (1964). Razem z Januszem Fereńskim i Joachimem Wachowiczem wyznaczył nowe drogi na północno-wschodniej ścianie Mnicha (1963 i 1964). Zaliczył nowe przejścia w Tatrach Zachodnich na ścianach Krzesanicy i Ciemniaka oraz zimą na południowo-wschodniej ścianie Raptawickiej Turni (1968)[6][7]. Publikował wspomnienia taternickie[8].
W 1961 razem z Januszem Onyszkiewiczem i Krzysztofem Zdzitowieckim dotarł na poziom -567 m w Jaskini Śnieżnej, wówczas najgłębszej w Tatrach[9][10][11]. W 1962 uczestniczył w odkryciu nowych ciągów w Jaskini Czarnej, wtedy najdłuższej w Tatrach[12].
Na przełomie 1968 i 1969 kierował wspinaczkowym wyjściem z ówczesnego dna Jaskini Śnieżnej, co było rekordowym osiągnięciem[13][14]. Wyprawa wrocławskiej Sekcji Grotołazów dokonała wspinaczkowego wyjścia od Syfonu Dominiki do otworu Jaskini Śnieżnej. Był to ówczesny rekord świata (640 m pomiędzy dnem a otworem wejściowym jaskini) we wspinaczce jaskiniowej bez korzystania z lin i drabinek. Członkami wyprawy byli także Roman Galar, Jerzy Masełko, Andrzej Ostromęcki, Kazimierz Piotrowski, Norbert Pospieszny i Marek Trzeciakowski[15][16]. Wszyscy zostali odznaczeni Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe.
Brał też udział w wyprawach do jaskiń Bułgarii, Francji, Anglii, Walii, Belgii i Jugosławii. W Bułgarii osiągnął w 1958 rekord głębokości jaskiń, schodząc na dno Pticzy[2][7].
Zdobył szereg szczytów w Pamiro-Ałaju w 1969 i rok później jako kierownik wyprawy[17]. Swój pierwszy, przez nikogo nie zdobyty pięciotysięcznik nazwał imieniem swojej matki, Stanisławy[2]. Prowadził wyprawę w Górach św. Eliasza na Alasce w 1976[18]. W 1978 był asystentem realizatora filmowego na wyprawie w Himalaje, która zdobyła południowy i środkowy wierzchołek Kanczendzongi. Zdobył wtedy wysokość 8000 m[19].
Jest autorem książki Polacy w górach Pamiro-Ałaju, wydanej w 1973[20] i rozdziału w Dwie Kangczendzongi, wydanej w 1983[21]. Zajmował się publicystyką na tematy górskie. Był korespondentem „Słowa Powszechnego”. Jako fotograf górski otrzymał nagrody i wyróżnienia[7][5].
Był członkiem Klubu Wysokogórskiego Warszawa[22]. W końcu lat 1950. wstąpił do Sekcji Grotołazów Wrocław[23][24]. Później działał w Speleoklubie Warszawskim, którego członkiem honorowym został w 1980[25]. W 1970 i 1974 otrzymał brązowy i srebrny Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe[2].
Na pytanie o cel jego wypraw odpowiedział:
Pomogły poznać głębiej własną osobowość i zwalczyć własną słabość. Każdy szuka sam dróg służących doskonaleniu charakteru. Według mnie są dwie drogi: podróże po świecie i podróże w głąb siebie. Ja zostałem alpinistą, gdyż coś ciągnęło mnie do natury. Może dlatego, że przekonany jestem o tym, iż im człowiek bliższy jest natury, tym jest czystszy. Natura stawia surowe wymagania i człowiek zdany jest tam tylko na siebie w sprostaniu tym wymaganiom.
Zginął w 1995 w lawinie lodowej podczas wspinaczki na szczyt Alpamayo w masywie Kordyliera Biała w Peru[26][27]. Wyprawę na „jakąś piękną górę” wybrał dla uczczenia czterdziestej rocznicy swojej pierwszej wspinaczki w podkrakowskich skałkach[3]. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Pruszkowie-Żbikowie[4].
Inne informacje
[edytuj | edytuj kod]Ostatnie kilkanaście lat życia „z potrzeby służenia innym” poświęcił niemal w całości pomocy dzieciom niepełnosprawnym intelektualnie[5]. Był współtwórcą polskiego Ruchu „Wiara i Światło” (zwanego „Ruchem Muminkowym”) od 1978[28]. Był zaangażowany w powołanie wspólnoty Ruchu w Lublinie[29]. Zamieszczał teksty w wydawnictwach poświęconych życiu chrześcijańskiemu[30]. Ukazało się wspomnienie o Bernardzie Uchmańskim zatytułowane Do tańca, do różańca, do gór wysokich[12].
Był także żeglarzem i pływał po Bałtyku i Morzu Północnym. Zawsze nosił przy sobie organki[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rafał M. Kardaś, Jaskinia Wielka Śnieżna, [w:] Jerzy Grodzicki (red.), Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Gelologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2014 [dostęp 2020-12-18].
- ↑ a b c d e Danuta Kwiatkowska, Bernard Uchmański, Każdy sam szuka dróg doskonalenia charakteru – rozmowa z Bernardem Uchmańskim, „Przegląd Pruszkowski” (2), 1981, s. 55–60, ISSN 0867-423X [dostęp 2020-10-25].
- ↑ a b Janusz Żelaziński, Wspomnienia – Bernard Uchmański (1936–1995), „Echa Gór” (02), Klub Wysokogórski Warszawa, 2019 [dostęp 2020-10-27].
- ↑ a b Tragedia w Kordylierach, „Przegląd Pruszkowski” (1), 1995, s. 54–55, ISSN 0867-423X [dostęp 2021-10-03].
- ↑ a b c d Izabella Luty, Bernard Uchmański (1936–1995), „Taternik”, 70 (2), 1996, s. 40, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-10-30].
- ↑ Nowe drogi i ważniejsze warianty, „Taternik”, 40 (3–4), 1964, s. 78, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-10-26].
- ↑ a b c Bernard Uchmański (hasło), [w:] Małgorzata i Jan Kiełkowscy (red.), Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, t. VI – Ludzie gór, Katowice: Stapis, 2013, s. 782, ISBN 978-83-61050-89-6 [dostęp 2020-07-20].
- ↑ Bernard Uchmański, Sylwester na Raptawickiej Turni, „Taternik”, 44 (2), 1968, s. 74–76, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-12-10].
- ↑ Bernard Uchmański, Śnieżna – najgłębsza jaskinia Polski, „Taternik”, 40 (3–4), 1964, s. 94–99, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-10-26].
- ↑ Ryszard Uchmański, Jan Rudnicki, Jaskinia Śnieżna – Wielkie odkrycie speleologiczne w Tatrach, „Wierchy”, 30, 1961, s. 19–29, ISSN 0137-6829 [dostęp 2020-10-27].
- ↑ Z Krzysztofem Zdzitowieckim rozmawiał Janusz Kurczab [online], portal ZakopanedlaCiebie, 2015 [dostęp 2020-10-27].
- ↑ a b Piotr Wojciechowski, Do tańca, do różańca, do gór wysokich, „Wiercica” (75), Speleoklub Warszawski, 1996, s. 4–5, ISSN 1233-2240.
- ↑ Izabella Luty, Trochę Historii, „Wiercica” (80), 2004, 13–36, Biuletyn Speleoklubu Warszawskiego, ISSN 1233-2240 [dostęp 2020-08-24].
- ↑ Bernard Uchmański, Z głebin Tatr po rekord świata, „Taternik” (3), 1970, s. 97–101, ISSN 0137-8155 [dostęp 2020-10-26].
- ↑ Bernard Uchmański, 1969 – Rekord świata w podziemnej wspinaczce, [w:] Adam Pyka (red.), System „Jaskinia Wielka Śnieżna”: Historia eksploracji, wyd. III, monografia, 2014, s. 6, 28 [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Andrzej Macko, Siedmiu śmiałych, „Express Wieczorny”, XIII (11), 1969, 1 i 5, ISSN 0137-9119.
- ↑ Kazimierz Głazek, Pamiro-Ałaj, „Wszechświat” (7–8), Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, 1971, s. 184–189, ISSN 0043-9592 [dostęp 2020-10-28].
- ↑ Tadeusz Rewaj, Bernard Uchmański, W Pamiro-Ałaju lato 1969, „Taternik”, 46 (1), 1970, s. 17–20, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-10-26].
- ↑ 40 rocznica zdobycia Kangchenjungi Central i Kangchenjungi South, „WEGA – Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu” (6), Biuletyn WEGA, 2018 [dostęp 2020-10-25].
- ↑ Bernard Uchmański, Polacy w górach Pamiro-Ałaju, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1973, s. 123.
- ↑ Bernard Uchmański, Dwie Kangczendzongi, Piotr Młotecki (red.), Warszawa: Sport i Turystyka, 1983, s. 196, ISBN 83-217-2387-X.
- ↑ Pamiętamy – Lista zmarłych wspinaczy [online], Klub Wysokogórski Warszawa [dostęp 2020-10-25].
- ↑ Janusz Fereński, W piwnicy i jeszcze głębiej, „Konfrontacje”, wydanie specjalne z okazji jubileuszu (1959–2003) Studenckiego Klubu Pałacyk we Wrocławiu, 31 maja 2003, s. 5 [dostęp 2020-04-09].
- ↑ Piotr Malina, Historia taternictwa jaskiniowego w Polsce [online], fragment pracy magisterskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, 1999 [dostęp 2020-08-24].
- ↑ Joanna Magdalińska, Członkowie honorowi [online], Speleoklub Warszawski, 2014 [dostęp 2020-08-24].
- ↑ Nekrolog – Bernard Uchmański, „Wołanie” (14), Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, listopad 1995, s. 13, ISSN 0660-8679 [dostęp 2020-10-26]., portal recogito.eu.
- ↑ Iśka Dziedzic i inni, List otwarty przyjaciół Bernarda Uchmańskiego, „Przegląd Pruszkowski”, 1, 1995, 52–55, baza Muzeum Historii Polski, ISSN 0867-423X [dostęp 2021-02-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-29] (pol.).
- ↑ Piotr Wojciechowski, Czy kultura chrześcijańska jest nieatrakcyjna?, „Nasza Rodzina” (7–8), 1996, s. 12–14, ISSN 0860-8474 [dostęp 2020-10-26].
- ↑ Agnieszka Kasperska, „Paszczak” pilnie poszukiwany, „Niedziela”, portal Niedziela.pl – Niedziela lubelska 9/2010 [dostęp 2020-10-26].
- ↑ Bernard Uchmański, Korzeń, „W drodze”, 22 (3), 1994, s. 29–36, ISSN 0137-480X [dostęp 2020-10-26].
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
