For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Berlinka (statek).

Berlinka (statek)

Berlinka na carskim herbie guberni łomżyńskiej i Łomży

Berlinka – płaskodenny statek rzeczny (dawniej żaglowy), większy od szkuty i dubasa.

Charakterystyczną cechą berlinek były tzw. kafy[1], które zmniejszały opór wody i podnosiły efektywność łodzi podczas płynięcia pod prąd[2]. Były to spiczaste dzioby, które powstawały z wygiętych ku górze desek dna. W XVIII wieku ich długość mogła dochodzić do 30% całkowitej długości statku, z czasem ulegały one skróceniu[1]. Inne cechy berlinek to: płaskie dno o poszyciu montowanym na styk i lekko rozchylone burty[1].

W dziobowej części statku ustawiano maszt na którym rozpinano żagiel rozprzowy[1]. Ponieważ na rzece podczas mijania przepraw mostowych maszt mógłby przeszkadzać, można było go złożyć[1]. Żagla używano tylko przy wiatrach wiejących od rufy. Podczas spływu w dół rzeki, na płytkich i krętych odcinkach posługiwano się długimi tykami, którymi odpychano się od dna[2]. Do kierowania statkiem służył ster mocowany na kafie rufowej. Berlinki miały od 19 do 40 metrów długości i od 2,5 do 4,5 metrów szerokości[1] i ładowność od 200-600 ton[3].

Berlinki budowano zarówno z drewna dębowego jak i sosnowego. Jednak trwałość tych ostatnich wynosiła 5-6 lat[2], podczas gdy dębowe mogły pływać nawet 10-12 lat[2].

Berlinka nieposiadająca szpiczastego dziobu (kafy) była nazywana kogutem. W XIX wieku bardzo często użytkowana na wodach Wisły, Narwi (Szlak Batorego) i Bugu. Wincenty Pol w swojej pracy pt. „Rzut oka na północne stoki Karpat” (1851) pisał: Od Krakowa na Wiśle, a od Jarosławia na Sanie chodzą galary, szkuty, dubasy i berlinki[4].

Według pamiętników Zygmunta Glogera[gdzie?] załadowana berlinka pod pełnymi żaglami potrafiła płynąć w górę Wisły z prędkością konia biegnącego kłusem.

Berlinka występowała na carskim herbie Łomży i guberni łomżyńskiej.

Plan berlinki (rekonstrukcja z 1880 r.)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f Piasecki A. Znalezisko wraka płaskodennego statku z Dębego gm. Nowy Dwór Mazowiecki Rocznik wsi mazowieckiej w Sierpcu 2011 nr 1 s. 23-33
  2. a b c d Ossowski W. Przemiany w szkutnictwie rzecznym w Polsce. Studium archeologiczne. Gdańsk 2010
  3. Szachtmajer K. Tabor wiślany Czasopismo Techniczne 1927 nr 17 s.275-279
  4. Wincenty Pol, Rzut oka na północne stoki Karpat, Kraków 1851, s. 45.
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Berlinka (statek)
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?