Augustyn Brzeżański
| |
| pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia |
6 września 1789 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 lutego 1855 |
| Przebieg służby | |
| Główne wojny i bitwy |
powstanie listopadowe, powstanie poznańskie |
| Odznaczenia | |
| |
Augustyn Ludwik Michał Brzeżański (ur. 6 września 1789 w Oborzyskach Starych, zm. 25 lutego 1855 w Gnieźnie[1]) – pułkownik wojsk polskich powstania listopadowego[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Augustyn Ludwik Michał Brzeżański był synem Michała (właściciel części Oborzysk) oraz Augustyny z domu Dzierżbińska. Jako uczeń wstąpił ochotniczo w 1806 do wojska. Awansował stopniowo w kampanii napoleońskiej lat 1807–1814: na podporucznika (1807), porucznika (1809) i kapitana (1811). Jako kapitan pułku 5-go jazdy wojsk polskich został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari[3].
Od 1816 gospodarował w swych majątkach Gorzykowo i Czachórki koło Gniezna. Udał się do Warszawy po wybuchu powstania listopadowego[2]. Został awansowany na podpułkownika, a później pułkownika (1831). W 2 pułku strzelców konnych objął dowództwo szwadronów jazdy poznańskiej, przekształconych następnie w odrębny pułk jazdy ochotników poznańskich z którym odbył kampanię 1831. M.in. uczestniczył w wyprawie na Litwę i brał udział w odwrocie grupy generała Henryka Dembińskiego do Warszawy[2]. Przeszedł do Prus po upadku powstania i powrócił do pracy na roli po odbyciu kary więzienia.
W latach 1843 i 1845 był z powiatu średzkiego posłem na sejm prowincjonalny w Poznaniu. Brał udział w akcji 1848 jako organizator powstańczych sił zbrojnych powiatu średzkiego. Przeszedł 13 kwietnia do obozu Ludwika Mierosławskiego i poddał się jego rozkazom (aczkolwiek niechętnie). Uczestniczył w bitwie pod Miłosławiem, a kawalerią powstańczą dowodził pod Sokołowem[2]. Był przeciwny przedłużaniu walki. Odmówił przyjęcia naczelnego dowództwa na radzie wojennej w Skąpem. Prowadził pertraktacje z ramienia władz powstańczych z pruskimi władzami wojskowymi i 9 maja podpisał kapitulację w Bardzie. Unikając wzburzenia kosynierów, opuścił obóz i przez pewien czas przebywał za granicą. W swym majątku spędził ostatnie lata życia. Opracował pamiętnik z kampanii 1831 i 1848 (wyd. Kraków 1893)[4]. Zmarł w marcu 1855 roku i został pochowany w Gnieźnie[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nadesłano. „Gazeta Wielkiego Xsięstwa Poznańskiego”. 53, 1855-03-04..
- ↑ a b c d e Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981 ↓, s. 84.
- ↑ Xsięga pamiątkowa 1881 ↓, s. 51.
- ↑ Augustyn Brzeżański, Pamiętnik pułkownika Brzeżańskiego z roku 1848, Kraków: W. Poturalski, 1893.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny generałów i sztab-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy armii polskiej w tymże roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” odznaczonych. Stanisław Tarnowski (przedm.). Lwów: Drukarnia Ludowa, 1881.
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 84. ISBN 83-01-02722-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Pamiętnik pułkownika Brzeżańskiego z roku 1848 (wyd. 1893) w bibliotece Polona
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
