Ashley Judd

Ashley Judd (2012)
Imię i nazwisko	Ashley Tyler Ciminella
Data i miejsce urodzenia	19 kwietnia 1968 Los Angeles
Zawód	aktorka, producentka telewizyjna, reżyserka
Współmałżonek	Dario Franchitti (2001–2013; rozwód)
Lata aktywności	od 1991
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Ashley Judd, właściwie Ashley Tyler Ciminella^[1][2] (ur. 19 kwietnia 1968 w Los Angeles) – amerykańska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna.

Urodziła się w Los Angeles w stanie Kalifornia^[3] jako córka Michaela Charlesa Ciminelli Jr., specjalisty od marketingu w wyścigach konnych, i Naomi Judd (Diana Ellen Judd)^[4], piosenkarki country zespołu The Judds. Jej rodzina była pochodzenia włoskiego^[5]. Dorastała w Los Angeles. Po rozwodzie rodziców w 1972, wychowywała się wraz ze starszą siostrą Wynonną (ur. 30 maja 1964) pod opieką matki w stanach Kalifornia, Kentucky i Tennessee^[6]. Podróżowała ze swoją matką i siostrą w związku z koncertami w Stanach Zjednoczonych – w ciągu trzynastu lat uczęszczała do dwunastu różnych szkół (była cheerleaderką), zanim w 1986 roku ukończyła szkołę średnią Franklin High School^[7]. W latach 1986–90 studiowała język francuski na University of Kentucky w Lexington^[8].

W 1990 przeniosła się do Los Angeles, gdzie dorabiała jako kelnerka w popularnej restauracji „The Ivy”, gdy uczęszczała na zajęcia aktorstwa do Playhouse West School and Theater Company. Rok później debiutowała na scenie w przedstawieniu Witaj w domu, żołnierzu (Welcome Home, Soldier) oraz trafiła przed kamery telewizyjne w dwóch odcinkach serialu CBS Star Trek: Następne Pokolenie (Star Trek: The Next Generation, 1991) jako chorąży Robin Lefler. Po raz pierwszy na kinowym ekranie pojawiła się w sensacyjnej komedii kryminalnej Kuffs (1992) z Christianem Slaterem w roli tytułowej.

W sitcomie NBC Siostry (Sisters, 1991–94) wystąpiła w roli zepsutej córki głównej bohaterki. W 1994 wystąpiła na scenie Broadwayu w sztuce Williama Inge'a Piknik (Picnic). Została dostrzeżona w roli Ruby Lee Gissing, dziedziczki Tennessee, która osiedla się na Florydzie w niezależnym dramacie Ruby w krainie szczęśliwości (Ruby in Paradise, 1993), za którą została uhonorowana nagrodą przez krytyków w Chicago i zdobyła nagrodę Independent Spirit na festiwalu filmowym kina niezależnego w Santa Monica, w stanie Kalifornia. Ma na swoim koncie różnorodne kreacje aktorskie; obelżywa narkomanka w dramacie komediowym Dym (Smoke, 1995), żona złodzieja w dramacie sensacyjnym Gorączka (Heat, 1995), sfrustrowana żona prawnika z południa w dreszczowcu Czas zabijania (A Time to Kill, 1996). Za rolę Normy Jean w telewizyjnym dramacie HBO Norma Jean i Marilyn (Norma Jean and Marilyn, 1996) była nominowana do nagrody Emmy i Złotego Globu. Kolejne filmy to role silnych, ambitnych, nieustępliwych kobiet, przebojem zdobywających sobie miejsce w świecie mężczyzn w thrillerach sensacyjnych, m.in. niedoszła ofiara seryjnego mordercy-psychopaty, kryjącego się pod pseudonimem Casanova w Kolekcjonerze (Kiss the Girls, 1997), niesłusznie oskarżona o zabójstwo męża w Podwójnym zagrożeniu (1997), seryjna morderczyni w Oku obserwatora (Eye of the Beholder, 1997) i inspektor policji po niedawnym awansie, szukająca seryjnego zabójcy w Amnezji (Twisted, 2004)^[9] – potwierdziły jej status wszechstronnej aktorki. Znalazła się w obsadzie dramatu biograficznego Frida (2002) w drugoplanowej roli fotograf Tiny Modotti. W 2005 roku pojawiła się na scenie Broadwayu jako Maggie w sztuce Tennessee Williamsa Kotka na gorącym blaszanym dachu (Cat On a Hot Tin Roof) u boku Jasona Patrica.

Spotykała się z aktorem Davidem Duchovnym, zawodnikiem, występującym w polu (outfielder) w drużynie baseballowej Baltimore Orioles – Bradym Andersonem, muzykiem country Lyle Lovettem (1991-92), komikiem Jonem Stewartem (1992), aktorem Robertem De Niro (1995), piosenkarzem Michaelem Englishem (1995), aktorem Matthew McConaugheyem (1996), aktorem Joshem Charlesem (w styczniu 1996) i piosenkarzem Michaelem Boltonem (od września 1996 do grudnia 1997)^[10]. W 1998 roku poznała szkockiego kierowcę wyścigowego Dario Franchittiego, z którym się związała w grudniu 1999 roku. Pobrali się 12 grudnia 2001 roku. Jednak w 2013 roku doszło do rozwodu.

• 1991: Star Trek: Następne pokolenie (Star Trek: The Next Generation) jako chorąży Robin Lefler
• 1991–1994: Sisters jako Reed Halsey
• 1992: I nie opuszczę cię aż do śmierci (Till Death Us Do Part) jako Gwen Fox
• 1992: Kuffs jako żona właściciela sklepu z farbami
• 1993: Ruby w krainie szczęśliwości (Ruby in Paradise) jako Ruby Lee Gissing
• 1994: Urodzeni mordercy (Natural Born Killers) jako Grace Mulberry
• 1995: Gorączka (Heat) jako Charlene Shiherlis
• 1995: Naomi & Wynonna: Love Can Build a Bridge jako narratorka
• 1995: Dym (Smoke) jako Felicity
• 1995: Las namiętności (The Passion of Darkly Noon) jako Callie
• 1996: Desperaci (Normal Life) jako Pam Anderson
• 1996: Czas zabijania (A Time to Kill) jako Carla Brigance
• 1996: Norma Jean & Marilyn jako Norma Jean Dougherty
• 1997: Kolekcjoner (Kiss the Girls) jako Kate Mctiernan
• 1997: Upalne lato (The Locusts) jako Kitty
• 1998: Simon Birch jako Rebecca Wenteworth
• 1999: Podwójne zagrożenie (Double Jeopardy) jako Libby Parsons
• 1999: Oko obserwatora (Eye of the Beholder) jako Joanna Eris
• 1999: Nasz przyjaciel, Martin (Our Friend, Martin) jako pani Dale (głos)
• 2000: Killing Priscilla jako ona sama
• 2000: Gdzie serce twoje (Where the Heart Is) jako Lexie Coop
• 2000: The Ryan Interview jako Fredricka Rose
• 2001: Serce nie sługa (Someone Like You...) jako Jane Goodale
• 2002: Frida jako Tina Modotti
• 2002: Bez przedawnienia (High Crimes) jako Claire Kubik
• 2002: Boskie sekrety siostrzanego stowarzyszenia Ya-Ya (Divine Secrets of the Ya-Ya Sisterhood) jako młoda Vivi
• 2004: Amnezja (Twisted) jako Jessica
• 2004: De-Lovely jako Linda Porter
• 2006: Come Early Morning jako Lucy
• 2007: Robak (Bug) jako Agnes White
• 2009: Ścigani (Crossing Over) jako Denise Frankel
• 2009: Helen jako Helen Leonard
• 2010: Dobra wróżka (Tooth Fairy) jako Carly
• 2011: Lep na muchy (Flypaper) jako Kaitlin
• 2011: Mój przyjaciel Delfin (Dolphin Tale) jako Lorraine Nelson
• 2012: Missing: Zaginiony (Missing) jako Becca Winstone
• 2013: Olimp w ogniu (Olympus Has Fallen) jako Margaret Asher
• 2014: Niezgodna (Divergent) jako Natalie Prior
• 2014: Salvation jako Jennifer Strickland
• 2014: The Identical jako Louise Wade
• 2014: Mój przyjaciel delfin 2: Ocalić Mandy (Dolphin Tale 2) jako Lorraine Nelson
• 2014: Big Stone Gap jako Ave Maria Mulligan
• 2015: Zbuntowana (Insurgent) jako Natalie Prior
• 2016: Wierna (Allegiant) jako Natalie Prior
• 2016: Trafficked jako Diane
• 2016: Good Kids jako Gabby
• 2016: Barry jako Ann Dunham

• Ashley Judd w bazie IMDb (ang.)
• Ashley Judd w bazie Filmweb
• Ashley Judd w bazie Notable Names Database (ang.)