Apologia (gr. ἀπολογία = „obrona”, „mowa obrończa”) – gatunek literacki będący tekstem mówionym lub pisanym, poświęconym obronie jakiejś osoby, idei, sprawy lub dzieła, zawierającym jawną lub ukrytą ich pochwałę oraz odparcie zarzutów przeciwników. Apologia była gatunkiem częstym zwłaszcza w antycznej literaturze chrześcijańskiej. Znane są jednak również apologie żydowskie (np. Józef Flawiusz – Przeciw Apionowi). Apologia wywodzi się ze sztuki oratorskiej.

Najwcześniejsze apologie chrześcijańskie (II w. n.e.):

• Kwadrat Apologeta, Apologia
• Arystydes z Aten, Apologia
• Aryston z Pelli, Dialog między Jazonem a Papiskusem
• Justyn Męczennik, Pierwsza Apologia, Druga Apologia, Dialog z Żydem Tryfonem
• Tacjan Syryjczyk, Mowa do Greków
• Milcjades, Apologia filozofii chrześcijańskiej
• Apolinary z Hierapolis, Mowa do cesarza
• Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami, O zmartwychwstaniu umarłych
• Teofil z Antiochii, Do Autolika
• Meliton z Sardes, Apologia w obronie chrześcijan, Homilia paschalna
• Justyn Męczennik, Do Diogneta
• Hermiasz, Satyra z filozofów pogańskich

Inne apologie chrześcijańskie:

• Filip Melanchton, Apologia Konfesji Augsburskiej, obrona luteranizmu z r. 1531
• Robert Barclay, An Apology for the True Christian Divinity, obrona kwakieryzmu z r. 1676

Inne apologie w literaturze:

• Platon, Apologia, Obrona Sokratesa, opis obrony Sokratesa podany przez Platona
• Ksenofont, Apologia, obrona Sokratesa w wersji Ksenofonta
• Ksenofont, Agesilaos, apologia władcy Sparty i ustroju spartańskiego
• Eupolemos, O królach Judei, apologia judaizmu w czasach hellenistycznych
• Apulejusz, Apologia, czyli w obronie własnej księga o magii
• Colley Cibber, Apologia Życia Colleya Cibbera, autobiografia autora z r. 1740 zajmująca się jego poezją i dramatopisarstwem
• John Henry Newman, Apologia Pro Vita Sua, (Obrona Pewnego Życia) z 1864 r. broniąca Rzymskiego Katolicyzmu.
• Godfrey H. Hardy, Apologia matematyka, esej z 1940 r.

• apologetyka

• Stanisław Kalinkowski, Wczesnochrześcijańska apologia grecka (II-V w.). Zarys rozwoju, w: Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami, O zmartwychwstaniu umarłych, przeł. Stanisław Kalinkowski, Warszawa 1985 IW PAX, s. 5-23.