Antonín Novotný
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 grudnia 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 stycznia 1975 |
| Prezydent Czechosłowacji | |
| Okres |
od 19 listopada 1957 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| I Sekretarz KC Komunistycznej Partii Czechosłowacji | |
| Okres |
od 14 marca 1953 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
 
| |
Antonín Novotný (ur. 10 grudnia 1904 w Letňanach, zm. 28 stycznia 1975 w Pradze) – czeski polityk, czechosłowacki działacz komunistyczny, w latach 1957–1968 prezydent kraju, I sekretarz partii komunistycznej w latach 1953–1968; stracił władzę wskutek rozwoju ruchu reformatorskiego w 1968.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]
Syn murarza, został oddany na naukę do ślusarza; już w dzieciństwie zatrudnił się w fabryce broni. W 1921 rozpoczął działalność w Partii Komunistycznej. W czasie II wojny światowej, kiedy Czechy były okupowane przez Niemców, więziony był przez 4 lata (1941–1945) w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen, gdzie był kapo brygady robotniczej. Współpracował z Klementem Gottwaldem. Po wojnie zajmował kolejno coraz wyższe stanowiska w hierarchii partyjnej. W 1946 został członkiem Komitetu Centralnego partii komunistycznej. W 1948 odegrał znaczącą rolę w trakcie przewrotu, który zapewnił komunistom przejęcie władzy. W 1951 został członkiem Biura Politycznego. W 1953 (po śmierci Gottwalda) jako I sekretarz Komunistycznej Partii Czechosłowacji był drugą osobą w państwie – po prezydencie Antoninie Zapotockim. Kiedy ten zmarł w 1957 roku, Novotný objął i to stanowisko, kumulując władzę w swoich rękach.
Rządząc krajem, szeroko czerpał ze stalinowskich wzorców. Sprawował represyjne rządy, utrzymując ścisłą zależność Czechosłowacji od Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Dążył do industrializacji kraju, interesując się również postępem gospodarczym w innych państwach Bloku Wschodniego. Od początku lat 60. próbował przeciwstawić się coraz silniejszemu ruchowi, który żądał przeprowadzenia w kraju głębokich reform. Od 1962 zmagał się z kryzysem, w 1964 ponownie objął urząd prezydenta kraju, zaś w 1967 podjął liberalizację systemu, chcąc zapewnić sobie poparcie inteligencji oraz studentów.
Zmuszony do ustąpienia 5 stycznia 1968 roku zrezygnował ze stanowiska I sekretarza partii, na którym zastąpił go Alexander Dubček. Pod koniec lutego tego roku próbował dokonać wojskowo-milicyjnego zamachu stanu w celu odzyskania pełni rządów. 22 marca utracił (również z powodu rezygnacji) stanowisko prezydenta, na tym fotelu zastąpił go Ludvík Svoboda. 30 maja 1968 wydalony z partii. W tym samym roku sprzeciwił się inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. W 1971 przywrócono mu członkostwo, lecz nie zyskał tym już żadnych wpływów politycznych.
W 1969 otrzymał Order Odrodzenia Polski I klasy[1].
Zmarł w 1975 w Pradze. Został pochowany na cmentarzu Malvazinky[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia (Vol. I). Warszawa: 2008, s. 48.
- ↑ Na pomezí Smíchova a Radlic – Farkáň a Malvazinky [online], prahaneznama.cz, 19 stycznia 2023 [dostęp 2023-03-29] (cz.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 460
- Czechoslovakia. Crossroads and Crises. 1918-1988 pod red. N. Stone’a i E. Strouhala, 1989
- E. Taborsky, Communism in Czechoslovakia. 1948-1960, Princeton, 1961
| Republika Czechosłowacka[A] |
|
|---|---|
| Republika Czecho-Słowacka |
|
| Tymczasowy Rząd Czechosłowacji |
|
| Republika Czechosłowacka |
|
| Czechosłowacka Republika Socjalistyczna |
|
| Czeska i Słowacka Republika Federacyjna[C] |
|
.png)
.svg)
.svg)
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
