Jean Anthelme Brillat-Savarin

Data i miejsce urodzenia	1 kwietnia 1755 Belley
Data i miejsce śmierci	2 lutego 1826 Paryż
Zawód, zajęcie	gastronom, prawnik, polityk, pisarz
Multimedia w Wikimedia Commons

Jean Anthelme Brillat-Savarin (ur. 1 kwietnia 1755 w Belley, zm. 2 lutego 1826 w Paryżu) – francuski prawnik, polityk i pisarz. Zdobył sławę jako epikurejczyk i gastronom. Autor Fizjologii smaku, którą Balzac uznał nie tylko za wspaniały traktat kulinarny, ale również za jedno z najciekawszych stylistycznie dzieł stworzonych w języku francuskim^[1].

Urodził się w departamencie Ain, by jako nastolatek przenieść się do Burgundii. Tam w Dijon podejmuje studia prawnicze, chemiczne i medyczne. Po ukończeniu studiów wrócił do rodzinnego miasta, by praktykować jako adwokat. Po wybuchu Rewolucji Francuskiej został wybrany na deputowanego do Konstytuanty, gdzie reprezentował dość zachowawcze poglądy^[2]. Przez krótki czas sprawował funkcję burmistrza rodzinnego Belley. W końcowej fazie rewolucji z powodów politycznych wydano na niego wyrok śmierci. Brillat, wówczas przedstawiający się już jako Brillat-Savarin (nazwisko razem z majątkiem odziedziczył po ciotce), uciekł do Szwajcarii, Holandii i Stanów Zjednoczonych. W Nowym Jorku żył z udzielania lekcji francuskiego oraz gry na skrzypcach. Przez pewien czas koncertował nawet z nowojorską orkiestrą jako pierwszy skrzypek. W 1796 wracił do Francji i za rządów Dyrektoriatu podjął kolejno funkcje sekretarza sztabu generalnego oraz komisarza rządu przy Trybunale Seine-et-Oise. Wreszcie został powołany jako sędzia Trybunału Kasacyjnego w Paryżu, którą to funkcję będzie pełnił do końca życia^[3].

Jako jurysta opublikował kilka rozpraw naukowych z dziedziny prawa, ekonomii i wojskowości. Prawdziwą sławę przyniosła mu jednak napisana pod koniec życia Fizjologia smaku albo medytacje o gastronomii doskonałej. To pełne humoru dzieło sławi rozkosze stołu oraz epikurejski styl życia. Nie jest to typowa książka kucharska, a raczej zbiór esejów o charakterze obyczajowym i kulturoznawczym. Pełno w niej obserwacji dotyczących zachowań ludzi przy stole, kulinarnych ciekawostek z różnych stron świata czy anegdot, których bohaterami są sławni smakosze. Współczesnemu czytelnikowi trudno rozróżnić, co jest zabawną stylizacją parodiującą napuszony styl naukowy, a co autor pisze na serio. Dobroduszny i poczciwy styl pisarstwa Brillat-Savarina nie wszystkim jednak przypadł do gustu. Francuski poeta Baudelaire złośliwie i nie bez zjadliwej ironii wytykał autorowi Fizjologii smaku skłonność do banałów i truizmów. W swoim tekście pt. Wino i haszysz jako środki potęgowania osobowości nazywa Brillat-Savarina „bardzo wielkim człowiekiem i wielkim durniem”^[3].