Aleksander III

Koronacja Aleksandra III w Scone
król Szkocji
Okres	od 1249 do ok. 19 marca 1286
Koronacja	13 lipca 1249
Poprzednik	Aleksander II
Następca	Małgorzata, dziewczę z Norwegii
Dane biograficzne
Dynastia	Dunkeldowie
Data urodzenia	4 września 1241
Data śmierci	19 marca 1286
Ojciec	Aleksander II
Matka	Maria de Coucy
Małżeństwo	Małgorzata Plantagenet Jolanta de Dreux
Dzieci	Z Małgorzatą: Aleksander Dawid Małgorzata

Aleksander III, (ur. 4 września 1241, zm. 19 marca 1286), król Szkocji 1249–1286. Był synem króla Aleksandra II i jego drugiej żony Marii de Coucy.

W okresie jego rządów w Szkocji powstało wiele pięknych budowli, zasłynął też dobrą administracją i sądownictwem, mocną monetą. Prowadził zwycięską wojnę z królem norweskim Haakonem IV i przyłączył Hebrydy z powrotem do Szkocji, kończąc w ten sposób dzieło swego poprzednika. Aleksander był dwukrotnie żonaty. W 1251 z Małgorzatą Plantagenet, córką angielskiego króla Henryka III i Eleonory Prowansalskiej. Ich dwóch synów, Aleksander i Dawid, zmarło w młodych latach, córka, Małgorzata, została wydana za króla Norwegii, Eryka II.

W 1285, dopiero po dziesięciu latach od śmierci Małgorzaty, ożenił się z Jolantą, córką Roberta IV, hrabiego Dreux i Braine. Kilka miesięcy później Aleksander zginął w tragicznym wypadku. Spadł z koniem ze skały i zabił się na miejscu w 1286 roku, nie pozostawiając potomka. Wprawdzie wdowa twierdziła, że jest w ciąży, ale po kilku miesiącach oczekiwania okazało się to nieprawdą. Na Aleksandrze III zakończył się ród Kennethów.

Zostawił Szkocję w dobrej kondycji, lecz jego bezpotomna śmierć była preludium do późniejszej aneksji Szkocji przez Anglię. Po śmierci Aleksandra III, Edward I, król Anglii z dynastii Plantagenetów, rozpoczął zabiegi polityczne i administracyjne, które miały na celu połączenie węzłem ślubnym jego syna (późniejszego Edwarda II) z wnuczką Aleksandra - Małgorzatą, namaszczoną na królową Szkocji w 1286 roku. Wobec śmierci Małgorzaty w 1290 r. prowadził pertraktacje, które w końcu doprowadziły do wyniesienia na tron Szkocji jednego z piętnastu pretendentów, Johna Balliola, podporządkowanego mu i skłonnego do oddania Szkocji pod zwierzchnictwo Anglii.

• Nigel Cawthorne, Dowódcy i generałowie. Prawdziwe historie, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa, 2014, s. 64-65