Aleksander Łaguna

major pilot
Data i miejsce urodzenia	19 września 1894 Częstochowa
Data śmierci	8 października 1934
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Formacja	I Korpus Polski Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	3 eskadra wywiadowcza 1 pułk lotniczy 12 eskadra wywiadowcza 2 pułk lotniczy 3 pułk lotniczy
Stanowiska	zastępca dowódcy eskadry dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Łaguna (ur. 19 września 1894 w Częstochowie, zm. 8 października 1934) – major pilot Wojska Polskiego kawaler Virtuti Militari.

Syn Henryka Piotra i Wiktorii Antoniny z Wilamowskich. W 1913 r. w Warszawie ukończył handlową szkołę średnią i rozpoczął studia w Instytucie Handlowym w Moskwie. Po rozpoczęciu I wojny światowej w 1915 r. został powołany do służby w armii Imperium Rosyjskiego i otrzymał przydział do wojsk balonowych. Został przydzielony do 2. polowej kompanii aeronautycznej, 14 października 1916 r. otrzymał przydział do szkoły inżynieryjnej w Petersburgu. Po jej ukończeniu służył w 2. Korpusowym Oddziale Aeronautycznym. 6 maja 1917 r. został skierowany do Jass na kurs balonowy oraz obserwatorów lotniczych. W grudniu 1917 r. został skierowany do szkoły obserwatorów w Odessie, gdzie pełnił funkcję instruktora. Udało mu się nawiązać kontakt z I Korpusem Polskim w Rosji i powrócić do Polski^[1].

Wziął udział w zajęciu lotniska na Mokotowie^[2]. 24 listopada 1918 r. został żołnierzem Wojska Polskiego. Przeszkolenie lotnicze i został przydzielony do służby w 3 eskadry wywiadowczej. 24 stycznia 1919 r. wyruszył na front wojny polsko-ukraińskiej^[3]. Eskadra walczyła w składzie Wołyńskiej Grupy Operacyjnej. 15 lutego, w załodze z Tadeuszem Praussem, w samolocie Albatros C.I wykonał rozpoznanie ruchu kolejowego i drogowego na trasie Włodawa - Kobryń - Kowel - Chełm^[4]. Pomimo trudnych warunków atmosferycznych w styczniu i lutym brał udział w lotach na rozpoznanie i bombardowanie^[5].

Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej walczył nadal w składzie 3 eskadry wywiadowczej^[6]. 19 kwietnia, w załodze z Tadeuszem Praussem, przeprowadził atak na Koziatyn i zbombardował koszary wojskowe w Berdyczowie^[7]. 27 kwietnia wyróżnił się podczas lotu na nawiązanie łączności z VII. Brygadą Jazdy, która wykonywała zagon na Malin^[8].

Podczas jednego z lotów bojowych w rejonie Kijowa został ranny co na krótko wyłączyło go ze służby^[9]. Został awansowany na zastępcę dowódcy 3 ew^[10]. Wyróżnił się 23 maja 1920 r., kiedy podczas dwóch lotów rozpoznawczych wykrył koncentrację oddziałów Armii Czerwonej przygotowujące się do przeprawy przez Dniepr w rejonie Rżyszczewa. Następnego dnia, w załodze z por. Tadeuszem Praussem, wziął udział w ataku na te oddziały i uszkodził jeden z okrętów sowieckiej flotylli rzecznej^[11]. 26 kwietnia jako pierwszy polski lotnik potwierdził zajęcie Żytomierza przez oddziały WP^[12]. 4 i 5 maja, w załodze z ppor. pil. Józefem Krzyczkowskim, wykonał loty rozpoznawcze nad Kijowem, które potwierdziły, że Armia Czerwona nie będzie bronić miasta^[13]. 17 maja wykrył zgrupowanie pociągów na stacji kolejowej w Borysławiu i skutecznie je zaatakował ogniem z karabinu maszynowego i bombami^[14].

Podczas odwrotu Wojska Polskiego spod Kijowa brał udział w atakach na jednostki 1 Armii Konnej w rejonie Łucka, Dubna i Równego. 16 sierpnia, w załodze z mjr pil. Jerzy Kossowskim, przeprowadził pierwszy lot bojowy na korzyść Grupy Uderzeniowej w ramach bitwy Warszawskiej^[15]. Zaatakowali sowieckie tabory w Żelechowie oraz ostrzelali maszerujące jednostki piechoty i kawalerii^[16]. Za udział w kontrofensywie znad Wieprza i w bitwie nad Niemnem został przedstawiony przez dowódcę 4. Armii do odznaczenia Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari^[1].

22 sierpnia 1920 r. został skierowany do Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, od 19 sierpnia 1921 r. szkolił się w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu^[1]. 21 kwietnia 1922 r. został mianowany oficerem taktycznym 1 pułku lotniczego w Warszawie, a następnie dowódcą 12 eskadry wywiadowczej. Stanowisko dowódcy eskadry zajmował do lipca 1923 r^[17].

1 maja 1924 r. został mianowany szefem pilotów w Szkole Pilotów w Bydgoszczy, następnie 1 października 1925 r. został mianowany dyrektorem Dział Nauk w Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Grudziądzu^[18]. 17 marca 1926 r. objął stanowisko szefa pilotów szkoły, z OSL odszedł 12 października 1926 r. Następnie był oficerem taktycznym w 2 pułku lotniczym^[19]. 25 lipca 1927 r. objął stanowisko referenta w Departamencie Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. 5 listopada 1928 r. został dowódcą Dywizjonu Szkolnego 3 pułku lotniczym i zajmował to stanowisko do 1930 r^[20].

30 kwietnia 1931 r. został przeniesiony do rezerwy. Zmarł 8 października 1934 r., został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C 20-5-2)^[21].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 1622 (3 czerwca 1920)
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
• Polowa Odznaka Obserwatora
• czechosłowacka Odznaka Pilota (1929)^[23]

• Aleksander Łaguna. Wspomnienia działań szturmowych z powietrza przy forsowaniu rzeki przez nieprzyjaciela. „Przegląd Lotniczy”. 11-12/1932, listopad-grudzień 1932. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. OCLC 1036625413. 
• Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270 [dostęp 2022-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-03] .
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Jan Celek: Skrzydlata szkoła : Dęblińska Szkoła Lotnicza w latach 1925–1939 i wojenne losy jej wychowanków. Poznań: Redakcja Czasopism Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, 2000. ISBN 83-909008-3-1. OCLC 1051271515.
• Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
• Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925–1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Stanisław Januszewski: Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny. Polscy pionierzy lotnictwa. T. 2. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2019. ISBN 978-83-64688-21-8.
• Mariusz Niestrawski: Lotnictwo w wojnie polsko-ukraińskiej 1918–1919. Przemyśl: Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, 2019. ISBN 978-83-60680-70-4. OCLC 1140347394.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze 1918–1920. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2021. ISBN 978-83-8229-232-9. OCLC 1272952702.