Agawa sizalowa
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
agawa sizalowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Agave sisalana Perrine U.S. Congr. 25, Sess. 2, House of Represent. Rep. 564:(8,9,16,47,60,86)87. 8 Mar 1838 | |
Agawa sizalowa, agawa sizalska (Agave sisalana Perrine) – gatunek rośliny należącej do rodziny agawowatych. Jej ojczyzna nie jest znana. Jest uprawiana w wielu krajach świata. Z upraw rozprzestrzeniła się i naturalizowała w Afryce, na Madagaskarze, w Australii, na Hawajach i Karaibach[3]. To trzecia najważniejsza, uprawiana roślina włóknodajna po bawełnie i jucie.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Bylina o wysokości do 2 m (a wraz z kwiatostanem do 10 m).
- Liście
- Ogromne, osiągające długość 2 m. Są one mięsiste, ciemnozielone, równowąskolancetowate i na wierzchołku posiadają kolec. Tworzą rozetę liściową, ze środka której wyrasta łodyga kwiatostanowa, mogąca mieć do 10 m wysokości.
- Kwiaty
- Na szczycie łodygi kwiatowej wyrasta kandelabrowy kwiatostan złożony z żółtobiałych i pachnących kwiatów. Okwiat tych kwiatów dołem zrośnięty jest w rurkę, górą rozdziela się na 6 łatek. Wewnątrz kwiatów 1 słupek i 6 pręcików. Jak wszystkie agawy jest hepaksantem, tzn. zakwita tylko jeden raz w życiu i po przekwitnięciu obumiera.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Roślina włóknodajna: dostarcza włókien zwanych w handlu sizalem. Włókna te są bardzo wytrzymałe na rozerwanie i używane są do produkcji lin, mat, worków, papieru, tarcz do gry w Dart i innych wyrobów. Roślina jest odporna na suszę (magazynuje zapasy wody w liściach) i dlatego uprawia się ją głównie na obszarach okresowo suchych. Początkowo uprawiana była tylko w Meksyku, później jej uprawa rozprzestrzeniła się również na inne regiony: Brazylia, Afryka Wschodnia, Indonezja, Antyle, Wyspy Bahama.
| Najwięksi producenci sizalu (2007) (w tysiącach ton) | |
|---|---|
 Brazylia |
113,3 |
 Tanzania |
36,9 |
 Chiny |
34,0 |
 Kenia |
27,6 |
 Wenezuela |
10,5 |
 Madagaskar |
9,1 |
 Haiti |
2,2 |
 Południowa Afryka |
1,6 |
 Angola |
1,2 |
 Mozambik |
1,0 |
| Łącznie na świecie | 240,7 tys. ton |
| FAO Fibres Statistical Bulletin. fao.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-21)]. | |
- Roślina lecznicza: zawiera hekogeninę, surowiec do produkcji kortyzonu, bardzo ważnego sterydu, którym się leczy m.in. stany zapalne, uczulenia i świąd.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-05] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Identyfikatory zewnętrzne:
- EoL: 1084006
- Flora of China: 200028033
- Flora of North America: 200028033
- GBIF: 2766636
- identyfikator iNaturalist: 158103
- IPNI: 6701-2
- ITIS: 182694
- NCBI: 442491
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-294215
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:6701-2
- Tela Botanica: 103243
- identyfikator Tropicos: 50183169
- USDA PLANTS: AGSI2
- CoL: 65QMF
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
