Adam Ronikier

Data i miejsce urodzenia	1 listopada 1881 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	4 września 1952 Orchard Lake, Michigan, USA
Multimedia w Wikimedia Commons

Adam Feliks Ronikier (ur. 1 listopada 1881 w Warszawie, zm. 4 września 1952 w Orchard Lake) – hrabia Imperium Rosyjskiego, polski konserwatywny działacz społeczny i polityczny, współzałożyciel Stronnictwa Narodowego, prezes Rady Głównej Opiekuńczej, członek Korporacji Akademickiej Arkonia, właściciel dóbr Ryki, obywatel ziemski guberni siedleckiej w 1909^[1].

W 1916 był członkiem Zarządu Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej^[2]. Był pracownikiem Komisji do Spraw Jeńców Tymczasowej Rady Stanu^[3]. W 1918 pełnił funkcję przedstawiciela Rady Regencyjnej w Berlinie. W czasie I wojny światowej był jednym z organizatorów Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) i kierował nią w latach 1916–1918. Był także pierwszym prezesem RGO podczas II wojny światowej w latach 1940–1943. Po zdymisjonowaniu przez Niemców, spotkał się z brytyjskim agentem politycznym Horacym Coockiem w Warszawie w grudniu 1943. Gestapo aresztowało Ronikiera na trzy tygodnie i przesłuchiwało w Krakowie w lutym 1944. Po uwolnieniu za radą arcybiskupa Sapiehy udał się do Korczyny do majątku generała Stanisława Szeptyckiego.

W lipcu 1944 ponownie prowadził rozmowy polityczne z Niemcami dla zapobieżenia przewidywanej masakrze młodzieży polskiej w Warszawie. Zaproponował, by Armia Krajowa przejęła Warszawę bez morderczego boju z Niemcami, na co skłonni byli przystać niektórzy politycy i wojskowi niemieccy (vide casus Paryża w sierpniu 1944). Ideę tę popierał m.in. Józef Mackiewicz.

Po powstaniu warszawskim przewodniczył obok Feliksa Burdeckiego kampanii propagandowej na rzecz wsparcia niemieckiego wysiłku wojennego przeciw ZSRR przez ludność Generalnego Gubernatorstwa. Z upoważnienia Obersturmführera SS Alfreda Kolfa i przy poparciu arcybiskupa Sapiehy założył w tym celu pod koniec października 1944 w Krakowie Biuro Studiów. W jego skład weszło ok. 70 osób reprezentujących głównie środowisko tzw. aktywistów ziemiańskich o poglądach zbliżonych do Narodowych Sił Zbrojnych^[4][5][6]. Byli wśród nich Józef Mackiewicz, Aleksander Bocheński, Dominik Horodyński^[a], Stanisław Stomma, Tomasz Rostworowski, Alfred Wielopolski^[b], sekretarz Ronikiera Andrzej Ciechanowiecki oraz działacze RGO Kazimierz Okulicz, Stanisław Tyszkiewicz i Antoni Plater-Zyberk. Prace Biura polegały na przygotowaniu gruntu pod kolaboracyjny samorząd polski, który przejąłby odpowiedzialność za dostarczanie kontyngentów dla armii niemieckiej w zamian za umożliwienie opieki nad robotnikami przymusowymi na terenie Rzeszy i przywrócenie edukacji gimnazjalnej. W komunikatach prasy gadzinowej pojawiły się wówczas odniesienia do Polski i Polaków. Ronikier ogłosił gotowość Niemców do uznania rządu londyńskiego w obliczu utworzenia pod protekcją ZSRR Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Zaapelował o zaniechanie oporu wobec Niemców dla „ratowania polskiej siły biologicznej narodu” i zawarcia antykomunistycznego sojuszu z okupantem^[7].

Hrabia Ronikier opuścił Polskę 18 stycznia 1945, tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej do Krakowa, zagrożony aresztowaniem i karą śmierci, o których usłyszał w radiu. Zmarł na emigracji w USA.

Jego prochy zostały sprowadzone do Polski i 15 maja 2009 spoczęły w rodzinnym grobie na warszawskich Powązkach.

• Pamiętniki 1939-1945 (red. i oprac. tekstu Maria Rydlowa), Wyd. Literackie, Kraków 2001, ISBN 83-08-03169-2.

• CzesławC. Brzoza CzesławC., Andrzej LeonA.L. Sowa Andrzej LeonA.L., Historia Polski 1918–1945, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006, ISBN 83-08-03844-1 .
• AndrzejA. Friszke AndrzejA., Dominika Horodyńskiego „uzupełnienia” historyczne, „Więź”, 54 (636), 2011, s. 120–127 .
• JerzyJ. Gapys JerzyJ., Stosunek ziemiaństwa do okupanta niemieckiego w dystrykcie radomskim 1939–1945, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historica”, 1, 2001, s. 149–171 .
• DominikD. Horodyński DominikD., Uzupełnienia, „Więź”, 54 (636), 2011, s. 128–135 .
• JanJ. Jakóbiec JanJ., Na drodze stromej i śliskiej. Autobiografia socjologiczna, GrzegorzG. Ostasz (red.), Kraków: Barbara, 2005, ISBN 83-921802-4-0 .
• PiotrP. Siemiński PiotrP., Profesora Alfreda Wielopolskiego (1905−1996) wkład w rozwój pisarstwa naukowego, „Przegląd Zachodniopomorski”, 63 (2), 2019, s. 55-77 .