1 złoty 1928 Wieniec dębowy

Dane podstawowe
Emitent	Mennica Państwowa
Nominał	1 złoty
Rocznik	1928
Emisja
Mennica	Mennica Państwowa
Nakład	35 szt. Ni bez napisu PRÓBA 110 szt. Ni z napisem PRÓBA 32 szt. (B)
Projektant	Józef Aumiller
Opis fizyczny
Masa	7 g (Ni) 8–8,2 g (B)
Średnica	25 mm
Materiał	nikiel (Ni), brąz (B)
Rant	gładki
Stempel	zwykły
Uwagi	moneta próbna kolekcjonerska istnieją odmiany bite: stemplem odwróconym stemplem lustrzanym z napisem PRÓBA i znakiem mennicy jednocześnie

1 złoty 1928 Wieniec dębowy – moneta próbna okresu złotowego II Rzeczypospolitej wybita według projektu Józefa Aumillera z datą 1928^[1].

Moneta należy do serii czterech próbnych złotówek z 1928 r. zaprojektowanych przez Józefa Aumillera, z których żadna nie stała się wzorem dla wprowadzonej w 1929 r. monety niklowej o tym nominale^[2][3].

Istnieją wersje rewersu^[1]:

• bez napisu „PRÓBA” i ze znakiem mennicy albo
• z napisem „PRÓBA” i bez znaku mennicy na rewersie.

Jako element reformy walutowej Władysława Grabskiego rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 20 stycznia 1924 r., znowelizowanym w kwietniu tego samego roku, wprowadzono między innymi srebrną (próby 750) monetę jednozłotową, o masie 5 gramów i średnicy 23 mm, której wzór został ustalony rozporządzeniem Ministra Skarbu z 26 maja 1924 r. razem z wzorami pozostałych planowanych do wprowadzenia do obiegu nominałów monet od 1 grosza do 100 złotych^[4].

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 listopada 1927 r. zmieniono system monetarny, zastępując między innymi srebrną monetę jednozłotową odpowiednikiem w niklu o parametrach: masa – 7 gramów, średnica – 25 mm^[5].

Cztery projekty wzoru niklowej złotówki przygotował kierownik artystyczny Mennicy Państwowej – Józef Aumiller, który prowadził również dział medalierski. Monety te miały identyczny rysunek awersu z datą 1928, z rysunkiem godła zgodnym z zaprojektowanym przez Zygmunta Kamińskiego i wprowadzonym w grudniu 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980)^[3][5].

Rewersy Aumillera miały tradycyjną kompozycję. W centralnej części umieszczony został nominał otoczony jednym z czterech wieńców^[3]:

• zbożowym,
• dębowym,
• kwiatowym przewiązanym u dołu,
• kwiatowym nieprzewiązanym u dołu.

Projekty te nie znalazły uznania. W rozpisanym konkursie wybrano do realizacji projekt M. Kotarbińskiego, w którym nominał otoczony był ornamentem geometrycznym w stylu art déco^[6].

Na tej stronie znajduje się godło – orzeł w koronie według wzoru z grudnia 1927 r., dookoła w otoku napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, na samym dole rok – 1928, po obydwu stronach którego umieszczono spłaszczone gwiazdy sześcioramienne^[7][1].

Rysunek rewersu to nominał 1 otoczony wieńcem z liści dębu, na niektórych monetach pod jedynką wypukły napis „PRÓBA”, poniżej otokowo napis „ZŁOTY”, a za nim, na niektórych monetach, znajduje się herb Kościesza – znak mennicy w Warszawie^[7][1].

Wieniec dębowy z napisem PRÓBA

Monetę wybito w Mennicy Państwowej, z rantem gładkim, na krążku o średnicy 25 mm w^[1]:

• niklu bez napisu „PRÓBA” i ze znakiem mennicy w Warszawie – nakład 35 sztuk,
• niklu z napisem „PRÓBA” i bez znaku mennicy – nakład 110 sztuk,
• brązie bez napisu „PRÓBA” i ze znakiem mennicy w Warszawie – nakład 32 sztuki.

Pod koniec drugiego dziesięciolecia XXI w. ze znanych monet II Rzeczypospolitej złotówka z wieńcem dębowym z 1928 r. jest^[8]:

• jednym z czterech wzorów próbnych złotówek z wieńcami przygotowanych przez Józefa Aumillera w 1928 r.,
• jedną z dziewięciu złotówek, obok:
  • obiegowej złotówki wzoru 1924 – projektu Tadeusza Breyera,
  • próbnej 1 złoty 1928 Wieniec zbożowy – również projektu Józefa Aumillera,
  • próbnej 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy przewiązany – również projektu Józefa Aumillera,
  • próbnej 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – również projektu Józefa Aumillera,
  • próbnej 1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – awers projektu M.Kotarbińskiego, rewers projektu Józefa Aumillera,
  • obiegowej złotówki z 1929 – projektu M.Kotarbińskiego.
  • wersji próbnej o średnicy 20 mm obiegowej złotówki 1929 z napisem „PRÓBA” – projektu M. Kotarbińskiego.
  • próbnej 1 złoty 1932 Polonia – projektu Antoniego Madeyskiego.

W obrocie kolekcjonerskim spotykane są również odbitki w^[9]:

• brązie wybite stemplem odwróconym (masa 8,4 grama, nakład nieznany),
• niklu jednocześnie z wypukłym napisem „PRÓBA” i znakiem mennicy w Warszawie na rewersie (masa 7 gramów, nakład nieznany),
• niklu wybite stemplem lustrzanym (masa 7,04 grama, nakład nieznany).

• monety próbne II Rzeczypospolitej
• 1 złoty 1928 Wieniec zbożowy
• 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy przewiązany
• 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany
• 1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany
• 1 złoty 1929
• 1 złoty 1932 Polonia
• złotówki II Rzeczypospolitej
• 1 złoty

• J. Parchimowicz Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, Nefryt, Szczecin, wydanie I, ISBN 978-83-87355-65-4