Żywiczlin
 Callitris preisii | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
żywiczlin | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Callitris Ventenat Decas Gen. 10. 1808[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
C. rhomboidea R. Brown ex L. C. Richard[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Żywiczlin, cyprzyk, kieliszniak[4] (Callitris) – rodzaj drzew z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Obejmuje 16 gatunków[5] występujących w Australii (14 gatunków) oraz na Nowej Kaledonii (dwa gatunki)[6][7]. Większość gatunków rośnie na suchych obszarach w Australii i dobrze znosi susze. Callitris macleayana rośnie w lasach deszczowych w Nowej Południowej Walii, a Callitris rhomboidea jest rozpowszechniony w lasach wschodniej Australii[7]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne w australijskich ogrodach i parkach[7]. Cenione jest także ich drewno, wonne i odporne (w tym na termity) zwłaszcza w przypadku Callitris columellaris[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewa (do 30 m wysokości[7]) i krzewy o krótkich i wzniesionych zwykle rozgałęzieniach pędów, z końcowymi odcinkami pędów sztywnymi i skupionymi[6]. O ile młode i krzaczaste rośliny mają pokrój zwykle stożkowaty, o tyle drzewa z tego rodzaju mają korony bardzo rozłożyste[7].
- Liście
- Liście młodociane są igłowate. Liście właściwe są drobne (do 1,5 mm długości[7]), łuskowate, rzadziej igłowato wydłużone. Na szczycie są trójkątne. Nasady mają rozszerzone i pochwowato obejmujące pęd. Wyrastają w okółkach po 3–4[6].
- Organy generatywne
- Rośliny jednopienne. Szyszki męskie wyrastają na końcach pędów i mają kształt cylindrycznie wydłużony lub owalny[6], osiągają do 3 mm długości[7]. Szyszki żeńskie wyrastają na krótkich i grubych szypułach. Dojrzewają zwykle w drugim roku, po czym długo jeszcze utrzymują się na roślinach. Tworzone są przez 6–8 nierównych łusek nasiennych (makrosporofili), drewniejących i rozchylających się w części środkowej podczas dojrzewania[6]. Na każdej łusce powstaje od 2 do 9 nasion[6].
- Nasiona
- Nasiona są oskrzydlone przez dwa lub trzy równe lub nierówne wąskie lub szerokie skrzydełka[6][7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Wykaz gatunków[5]
- Callitris baileyi C.T.White
- Callitris canescens (Parl.) S.T.Blake
- Callitris columellaris F.Muell.
- Callitris drummondii (Parl.) Benth. & Hook.f. ex F.Muell.
- Callitris endlicheri (Parl.) F.M.Bailey
- Callitris macleayana (F.Muell.) F.Muell.
- Callitris monticola J.Garden
- Callitris muelleri (Parl.) Benth. & Hook.f. ex F.Muell.
- Callitris neocaledonica Dümmer
- Callitris oblonga Rich. & A.Rich.
- Callitris preissii Miq.
- Callitris rhomboidea R.Br. ex Rich. & A.Rich.
- Callitris roei (Endl.) Benth. & Hook.f. ex F.Muell.
- Callitris subumbellata (Parl.) Schltr.
- Callitris sulcata (Parl.) Schltr.
- Callitris verrucosa (A.Cunn. ex Endl.) R.Br. ex Mirb.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-12]. (ang.).
- ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 185.
- ↑ a b Callitris. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-21]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 45, seria: Phytologia Memoroirs VIII.
- ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 30. ISBN 0-333-73003-8.
Identyfikatory zewnętrzne:
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
