Żyły lędźwiowe (łac. venae lumbales) – w anatomii człowieka zazwyczaj cztery (niekiedy trzy lub pięć) naczynia żylne zbierające krew z mięśni i skóry tylnej ściany brzucha z rdzenia oraz ze splotów żylnych kręgosłupa w tym odcinku. Powstają w tylnej ścianie brzucha i uchodzą do żyły głównej dolnej. Żyły lędźwiowe stanowią lędźwiowy odpowiednik żył międzyżebrowych tylnych.

Żyły lędźwiowe powstają w tylnej ścianie brzucha i towarzyszą tętnicom lędźwiowym wzdłuż ich górnej strony. Rozpoczynają się pomiędzy mięśniami brzucha, dalej wchodzą za mięsień czworoboczny lędźwi, następnie biegną za mięśniem lędźwiowym większym, a żyły I i II pary również do odnogi przepony. Przy końcu biegną po bocznej ścianie trzonów odpowiednich kręgów (L₁ - L₄) i uchodzą od tyłu do żyły głównej dolnej. Żyły lędźwiowe lewe są dłuższe od prawych i od tyłu krzyżują aortę.

• gałąź grzbietowa zbierająca krew ze skóry i mięśni okolicy lędźwiowej
• gałąź rdzeniowa zbierająca krew z rdzenia oraz splotów żylnych kręgosłupa

Żyły lędźwiowe obustronnie łączy żyła lędźwiowa wstępująca uchodząca ku górze i jednocześnie stanowiąca początek po stronie prawej żyły nieparzystej i żyły nieparzystej krótkiej po stronie lewej. Żyła lędźwiowa wstępująca ku dołowi łączy się z żyłą biodrowo-lędźwiową. Poprzez te połączenia żyły lędźwiowe pośrednią łączą zlewisko żyły głównej górnej i żyły głównej dolnej.

Żyły lędźwiowe mają nieco uwstecznione niedomykalne zastawki.

• Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. III. Warszawa: PZWL, 1993, s. 418. ISBN 83-200-1628-2.
• Wiesław Łasiński: Anatomia Topograficzna i Stosowana. T. 2. Warszawa: PZWL, 1991, s. 200–201. ISBN 83-200-0798-4.
• Sobotta Atlas Anatomii człowieka. Friedrich Paulsen (red.); Jens Waschke (red.); Witold Woźniak (red. IV wyd. pol.); Kazimierz S. Jędrzejewski (red. IV wyd. pol.). T. 2. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2012, s. 228. ISBN 978-83-7609-709-1.