Śledź czarnomorski

Alosa immaculata[1]
(Bennett, 1835)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	śledziokształtne
Rodzina	śledziowate
Rodzaj	Alosa
Gatunek	śledź czarnomorski
Synonimy Alosa kessleri pontica (Eichwald, 1838) Alosa kessleri pontica borysthenis (Pavlov, 1959) Alosa kessleri pontica issatschenkovi (Pavlov, 1959) Alosa kessleri pontica moriaac (Pavlov, 1959) Alosa pontica (Eichwald, 1838) Alosa pontica danubii (Antipa, 1904) Alosa pontica nigrescens (Antipa, 1904) Alosa pontica pontica (Eichwald, 1838) Alosa pontica russac (Antipa, 1904) Alosa pontica var. moriac (Antipa, 1909) Caspialosa kessleri pontica (Eichwald, 1838) Caspialosa pontica (Eichwald, 1838) Caspialosa pontica chtamalocephala (Isachenko, 1925) Caspialosa pontica hypselocephala (Isachenko, 1925) Clupea eichwaldi (Grimm, 1901) Clupea eichwaldii (Grimm, 1901) Clupea pontica (Eichwald, 1838)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
narażony na wyginięcie
Multimedia w Wikimedia Commons

Śledź czarnomorski^[3][4] (Alosa immaculata) – gatunek ryby anadromicznej z rodziny śledziowatych (Clupeidae). IUCN uznaje go za gatunek narażony na wyginięcie (VU) od 2008. Trend populacji malejący^[2]. Żywi się zooplanktonem i małymi rybami z rodzaju Engraulis, Clupeonella i Sprattus^[5].

Występuje w Morzu Czarnym i Morzu Azowskim. W okresie tarła wpływa do rzek. Na podstawie połowów stwierdzono jego obecność w Dunaju, Dnieprze, Dniestrze, Donie, Kubaniu i Bohu. Niegdyś wpływał na znaczne odległości – w Dunaju na odległość do 1600 km (Mohacz), w Donie na 900 km, w Dnieprze do Kijowa, w Bohu do Wozniesieńska. W Kubaniu nie widywano go przed 1993. Z biegiem czasu w wyniku przegradzania rzek i budowy na nich infrastruktury hydrotechnicznej trasy śledzia czarnomorskiego uległy skróceniu. Obszar tarliskowy szacuje się na 2000 km². W Donie obecna jest populacja śródlądowa. W zasięgu jego występowania położone są: Bułgaria, Gruzja, Mołdawia, Rumunia, Rosja, Serbia, Turcja, Ukraina^[2]. Jest rybą anadromiczną. W morzu obecna w pelagialu, na głębokości od 3 do 90 m^[5].

Ciało ma smukłe, wydłużone, pokryte cykloidalnymi łuskami, po 30–36 w rzędzie, najczęściej 33–34, bez linii bocznej^[4][6]. Osiąga długość maksymalną 40 cm, przeciętnie mierzy 15–20 cm. Ma krótką płetwę grzbietową, krótkie i małe płetwy brzuszne i piersiowe^[4]. Płetwa ogonowa wcięta^[6]. Grzbiet i górna część głowy są ciemne – koloru od niebieskawego do czarnego. Ma ciemną plamę między okiem i krawędzią pokrywy skrzelowej. U niektórych osobników widoczne 7–8 ciemnych plam tuż za pokrywą^[4]. Cechuje się dobrze rozwiniętymi, licznymi zębami^[5]. Uzębione są szczęki, krawędź języka, lemiesz i kości podniebienne. Ma 43–70 (z reguły mniej: 46–55) wyrostków filtracyjnych, krótszych od blaszek skrzelowych^[4]. Gatunek podobny do puzanka kaspijskiego, jednakże ten ma więcej wyrostków filtracyjnych (do 180) i są one dłuższe od blaszek skrzelowych, ma także gorzej rozwinięte zęby^[5].

Dojrzałość płciową śledź czarnomorski osiąga zazwyczaj w wieku trzech lat. W celu odbycia tarła wpływa do dużych rzek. Od marca gromadzi się u wybrzeży. Gdy temperatury osiągną 6–9 °C rozpoczyna wędrówkę w górę rzek^[5]. W początkowym okresie w migrujących ławicach dominują samce. Tarło rozpoczyna w kwietniu, gdy temperatura przekroczy 15 °C i może potrwać do sierpnia^[4]. Szczyt wędrówek przypada na maj. Ikra jest pelagiczna. Po zapłodnieniu dorosłe osobniki wracają do morza. Młode po wykluciu bytują w płytkich i spokojnych miejscach^[5]. Pierwsze osobniki, mające około 7 cm długości, spływają do morza lub w odcinki ujściowe rzek już w lipcu^[4]. Pozostają tam do osiągnięcia dojrzałości płciowej^[5].