ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ਿਸਤਾਨ
ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ਿਸਤਾਨ (ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ : Қазақстан/Qazaqstan, ਰੂਸੀ : Казахстан/Kazaxstan) ਯੂਰੇਸ਼ੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁਲਕ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਗਿਣਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੇਤਰਫਲ ਦੇ ਆਧਾਰ ਪੱਖੋਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਅਲਮਾਤੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ : Almaty)। ਇੱਥੇ ਦੀ ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਮੁੱਖ - ਅਤੇ ਰਾਜਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ। ਮਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਭੂਭਾਗ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। 1991 ਵਿੱਚ ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਵਿਘਟਨ ਦੇ ਉਪਰਾਂਤ ਇਸਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਜਾਦ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਸੋਵੀਅਤ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸੰਪੰਨ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਾਕੇਟਾਂ ਦੇ ਪਰਖੇਪਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਖ਼ਰੁਸ਼ਚੇਵ ਦਾ ਵਰਜਿਨ ਭੂਮੀ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਧਿਕਾਂਸ਼ ਭੂਮੀ ਸਤੇਪੀ ਘਾਹ ਮੈਦਾਨ, ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਲੋਂ ਢਕੀ ਹੈ।
ਭੂਗੋਲ
[ਸੋਧੋ]ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਭੂਭਾਗ (ਵਰਗਾ ਕਿ ਉਪਰ ਕਿਹਾ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ) ਸਤੇਪੀ, ਪਹਾੜ, ਜੰਗਲ ਜਾਂ ਮਾਰੂਥਲਾਂ ਨਾਲ ਢਕਿਆ ਹੈ। ਮਾਰੂਥਲ ਤਾਂ ਗੁਆਂਢੀ ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਹਨ। ਦੱਖਣ ਅਤੇ ਦੱਖਣ - ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਕੈਸਪੀਅਨ ਸਾਗਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਰਲ ਸਾਗਰ ਦੀ ਸੀਮਾ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਬਾਲਕਾਸ਼ ਝੀਲ ਵਿਸ਼ਾਲਕਾਰ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਤੀਏਨ ਸ਼ਾਨ ਖੇਤਰ ਦੀ ਕੋਲਸਾਈ ਝੀਲਾਂ ਪਹਾੜ ਸਬੰਧੀ ਝੀਲਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇੱਥੇ ਦੀ ਕ਼ੁਦਰਤੀ ਸੰਪਦਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸੂ - ਜਬਾਗਲੀ, ਅਲਮਾਤੀ, ਬਰਸਾ - ਕੇਲਮੇਸ, ਬਿਆਨ - ਆਉਲ, ਮਾਰਕ਼ੋਕ਼ਲ ਉਸਤੀਰਤ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਅਲਤਾਈ ਦੇ ਨਾਮ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਵਲੋਂ ਗਿਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟ੍ਰ ਸੰਘ ਦੀ ਸੰਸਾਰ ਧਰੋਹਰੋਂ ਵਿੱਚ ਸਟੇਪੀ ਖੇਤਰ ਸਰਿਆਰਕਾ ਦਾ ਨਾਮ 2008 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਮ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਬੀ ਫ਼ਲੈਮਿੰਗੋ, ਸਾਇਬੇਰਿਆਈ ਵਹਾਇਟ ਕ੍ਰੇਨ, ਡਲਮਾਟਿਅਨ ਪੇਲਿਕਨ ਅਤੇ ਪਲਾਸ਼ੀ ਫਿਸ਼ ਈਗਲ ਵਰਗੀ ਪੱਖੀਆਂ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅਮਾਨਤ
[ਸੋਧੋ]ਤਰਜ, ਯਾਸਿਏ (ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ) ਅਤੇ ਓਟਰਾਰ ਹਰਿਆ ਭਰਿਆ (ਜਲ਼ਸਥਲ) ਨੂੰ ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤੇ ਦੇ ਮਹੱਤ੍ਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਓਟਰਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਤੀ ਵਲੋਂ ਚੀਨ ਅਤੇ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਅਲਾਵੇ ਓਟਰਾਰ ਵਿੱਚ ਚੌਦਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਿਤ ਮਸਜਦ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।
ਜਨਵ੍ਰੱਤ
[ਸੋਧੋ]ਸਾਲ 2008 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ਼ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ 1, 53, 40, 533 ਸੀ।
ਭਾਸ਼ਾ
[ਸੋਧੋ]ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ ਭਾਸ਼ਾ ਰਾਜਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਦਰਜ਼ਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।
ਧਰਮ
[ਸੋਧੋ]ਇਸਲਾਮ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਪਾਰੰਪਰਕ ਧਰਮ ਮੁੱਖ ਹਨ।
ਖਾਣ-ਪੀਣ
[ਸੋਧੋ]ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ ਖਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰੇਡ (ਪਾਵਰੋਟੀ), ਤਰੀ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਨੂਡਲਸ ਅਕਸਰ ਘੋੜੇ ਦਾ ਮਾਸ ਦੇ ਸਾਸੇਜ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਮਾਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਬੱਕਰੇ ਅਤੇ ਗਾਂ ਦੇ ਮਾਸ ਦੇ ਅਲਾਵੇ ਮੱਛੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕਈ ਤਰੀਕੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਿਲਾਫ਼ (ਜਾਂ ਪੁਲਾਉ) ਖੱਟਾ ਅਤੇ ਮਿੱਠਾ ਦੋਨਾਂ ਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਮਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਸੁੱਕੇ ਫਲਾਂ ਦਾ ਵੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦਹੀ ਜਿਵੇਂ ਵਿਅੰਜਨ ਵੀ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੀਣ ਵਿੱਚ ਚਾਹ ਬਹੁਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਰਗਾ ਹੀ ਲੋਕ ਚਾਹ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਨੀਂਬੂ ਮਿਲਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੱਤੀਆਂ ਵਾਲ਼ੀ ਚਾਹ ਬਿਨਾਂ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਵੀ ਪਸੰਦ ਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਕਾਮੀ ਸ਼ਰਾਬ ਵੋਦਕਾ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ।
ਵਿਭਾਗ
[ਸੋਧੋ]ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁਲ 14 ਪ੍ਰਾਂਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟੀਕੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ :
- ਅਸਤਾਨਾ
- ਅਕਤੋਬੇ
- ਅਲਮਾਟੀ
- ਅਸਤਾਨਾ
- ਅਤੀਰੌ
- ਬੈਕੋਨੁਰ
- ਪੂਰਵੀ ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ਿਸਤਾਨ
- ਕਾਰਾਗੰਡੀ
- ਕੋਸਤਾਨਏ
- ਕਿਜਿਲੋਰਡਾ
- ਮਾਂਗਿਸਤੌ
- ਉੱਤਰੀ ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ਿਸਤਾਨ
- ਪਾਵਲੋਦਰ
- ਦੱਖਣੀ ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ਿਸਤਾਨ
- ਪੱਛਮੀ ਕ਼ਜ਼ਾਕ਼ਿਸਤਾਨ
- ਜਹਾਂਬਿਲ
ਯੂਰਪ ਦੇ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੁਥਾਜ ਰਾਜਖੇਤਰ | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰ ਦੇਸ਼ | ਫਰਮਾ:Country data ਅਲਬਾਨੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਅੰਡੋਰਾ · ਫਰਮਾ:Country data ਅਰਮੀਨੀਆ · ਆਸਟਰੀਆ · ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ · ਫਰਮਾ:Country data ਬੈਲਾਰੂਸ · ਫਰਮਾ:Country data ਬੈਲਜੀਅਮ · ਫਰਮਾ:Country data ਬੋਸਨੀਆ ਅਤੇ ਹਰਜ਼ੇਗੋਵੀਨਾ · ਫਰਮਾ:Country data ਬੁਲਗਾਰੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਸਾਈਪ੍ਰਸ · ਫਰਮਾ:Country data ਚੈੱਕ ਗਣਰਾਜ · ਡੈੱਨਮਾਰਕ · ਫਰਮਾ:Country data ਇਸਤੋਨੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਫ਼ਿਨਲੈਂਡ · ਫ਼ਰਾਂਸ · ਫਰਮਾ:Country data ਜਾਰਜੀਆ · ਜਰਮਨੀ · ਫਰਮਾ:Country data ਯੂਨਾਨ · ਫਰਮਾ:Country data ਹੰਗਰੀ · ਫਰਮਾ:Country data ਆਈਸਲੈਂਡ · ਫਰਮਾ:Country data ਆਇਰਲੈਂਡ · ਇਟਲੀ · ਫਰਮਾ:Country data ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ · ਫਰਮਾ:Country data ਲਾਤਵੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਲੀਖਟਨਸ਼ਟਾਈਨ · ਫਰਮਾ:Country data ਲਿਥੁਆਨੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਲਕਸਮਬਰਗ · ਫਰਮਾ:Country data ਮਕਦੂਨੀਆ ਗਣਰਾਜ · ਫਰਮਾ:Country data ਮਾਲਟਾ · ਫਰਮਾ:Country data ਮੋਲਦੋਵਾ · ਫਰਮਾ:Country data ਮੋਨਾਕੋ · ਫਰਮਾ:Country data ਮੋਂਟੇਨੇਗਰੋ · ਫਰਮਾ:Country data ਨੀਦਰਲੈਂਡ · ਫਰਮਾ:Country data ਨਾਰਵੇ · ਫਰਮਾ:Country data ਪੋਲੈਂਡ · ਪੁਰਤਗਾਲ · ਫਰਮਾ:Country data ਰੋਮਾਨੀਆ · ਰੂਸ · ਫਰਮਾ:Country data ਸੈਨ ਮਰੀਨੋ · ਫਰਮਾ:Country data ਸਰਬੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਸਲੋਵਾਕੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਸਲੋਵੇਨੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਸਪੇਨ · ਸਵੀਡਨ · ਫਰਮਾ:Country data ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ · ਤੁਰਕੀ · ਯੂਕਰੇਨ · ਫਰਮਾ:Country data ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ · ਫਰਮਾ:Country data ਵੈਟੀਕਨ ਸ਼ਹਿਰ | ||||||
ਸੀਮਤ ਮਾਨਤਾ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ | ਫਰਮਾ:Country data ਅਬਖ਼ਾਜ਼ੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਕੋਸੋਵੋ ਗਣਰਾਜ · ਫਰਮਾ:Country data ਨਗਾਰਨੋ-ਕਰਬਾਖ਼ ਗਣਰਾਜ · ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਸਾਈਪ੍ਰਸ · ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਓਸੈਟੀਆ · ਫਰਮਾ:Country data ਟਰਾਂਸਨਿਸਤੀਰੀਆ | ||||||
ਮੁਥਾਜ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਾਜਖੇਤਰ |
|
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.