Lo castèth de Gramont o castèth de Bidaishe, en Baisha Navarra, dens lo departament deus Pirenèus Atlantics, que testimònia de l'evolucion arquitecturau deus castèths despuish l'Edat Mejana dinc au sègle XVIII^au. Qu'ei uei lo dia en cors de restauracion. Que vadó monument istoric lo 19 de noveme de 1942 peus sons estables voutats, las soas façadas, los teits deus pabalhons, los elements defensius, las dependéncias e los parcs e jardins.

La purmèra mencion deu castèth ducau de Bidaishe, pertanhent a la familha deus senhors de Gramont, que data de 1329. Autanlèu que conegó un sarròt d'eveniments abans de brular en 1796.

Sonque tres gròssas tors arredonas au nòrd-oèst e au sud que hèn pròva deu castèth medievau destrusit en 1523 per las tropas de Carles Quint en represalhas a l'escac encontrat a la vila de Baiona, lo maire de la quau èra Joan II, senhor de Gramont. Que ho tornat bastir dab rapiditat segon l'estil de la Reneishença en conservant lo principi deus elements defensius medievaus.

Au sègle XVII^au, òbras importantas devath l'influéncia de l'estil d'arquitectura «Loís XIII» alavetz en vòga dens la region parisenca, que hon hidadas a l'arquitècte Loís de Mihet, qui projectè tanben las òbras deus barris de Baiona. Los jardins e las terrassas que datan d'aquera epòca.

Las darrèras òbras que hon realizadas a la debuta deu sègle XVIII^au dab lo plaçament de la monumentau pòrta d'entrada dab fronton triangular.

En 1793, qu'ordenèn la requisicion deu castèth e de las soas dependéncias au prohèit de la nacion e durant quauques mes que i ho installat un espitau militar. L'edifici qu'èra vueit quan, dens la nueit deu 22 au 23 de heurèr de 1796, un incendi e'u devastè.

La familha Gramont que vien deus vescomtes de Dacs, puish que's fusionè dab la familha de Guishe. De cap a 1190, Brun de Gramont que parescó aver acceptada en particion la tèrra de Bidaishe on, shens dobte, e bastí lo purmèr castèth. Jogant com los lors vesins, aumenatges contradictoris e fidelitats successivas aus reis de Navarra e aus reis d'Anglatèrra, princes d'Aquitània, en tot alià's plan, guerrejant bravament, los senhors de Gramont qu'èran ja ua grana familha quan e entrèn mei tard devath l'influéncia deus reis de França.

• 
  Façada principau
• 
• 
•