La bauma de Cosquer, situada dins la calanca de la Tripariá, a Marselha, en Provença, près dau cap Morgiu, embarra de nombroseis òbras parietalas en mai de vestigis de carbon de fusta, de tesas e quauquei peirards talhats.^[1] Pòrta lo nom d'Henri Cosquer, lo sotaire que l'entresenhèt en 1991. Ambé plusors cavitats dau mesme sector, venguèt monument istoric lo 2 de setembre de 1992.^[2]

L'intrada foguèt descubèrta en 1985 per Henri Cosquer, escafandrier professionau a Cassís, qu'entrepren lei premiereis exploracions. Après la mòrt accidentala de tres cabussaires dins lo corredor d'accès, l'Henri entresenhèt la bauma au Quartier deis Afars Maritims de Marselha lo 3 de setembre de 1991. Leis expèrts de la Direccion dei Recèrcas Arqueologicas Sosmarinas (DRASM) puei aquelei dau Servici Regionau de l'Arqueologia dependent dau Ministèri de la Cultura se carguèron dau dorsier. Una còla conducha per lo preïstorian e cabussaire Joan Cortin e l'especialista de l'art parietau Joan Clòtas ambé l'ajuda dau naviri «Archéonaute» de la DRASM la visitèt dau 18 au 20 de setembre de la mesma annada. La bauma es pas dubèrta au public; de blòcs de beton barran l'intrada per fin de la preservar e de prevenir leis accidents. En junh de 1992 i foguèt filmat Lo secret de la bauma de Cosquer.^[3] En 2002 e 2003, una recèrca e un inventari i foguèron menats per Luc Vanrell.

Fa 20 000 ans, durant la darriera glaciacion, existiá una granda quantitat d'aiga sota la forma de calòtas glaciàrias e lo nivèu de la mar èra de 110 a 120 m pus bas que uei lo jorn. La riba de la Mediterranèa se situava alora a plusors quilomètres de l'emplaçament de la bauma. Quand lo nivèu de la mar s'elevèt progressivament au començament de l'Olocèn, l'intrada restèt submergida. Uei, la bauma es accessibla per un tunèl de 175 m de longor, que la sieuna intrada se tròba à 37 m de prefondor.

Lei partidas submergidas, en tot o en partida, son la Galariá d'accès, la Sala Bassa, lo Pichon Potz negat e lo Grand Potz negat; lei partidas emergidas son la Sala Nòrd, la Granda Sala, la «Plaja», l'Arca, lo Caòs e la Sala dau Felin.

L'abséncia d'ossaments e l'escarsetat deis aisinas e deis indicis d'activitats quotidianas significan qu'aqueu luòc foguèt pas concebut coma abitacion. La bauma embarra pus de 200 pinturas e gravaduras parietalas paleoliticas correspondent a doi fasas d'ocupacion distintas:

• una fasa anciana datant d'aperaquí 27 000 ans avans lo present (Gravetian), que ne son associats de trachs digitaus e 65 mans negativas (44 negras e 21 rojas);
• una fasa pus recenta datant d'aperaquí 19 000 ans avans lo present (Solutrean), que ne son restacats 216 signes, que 8 sexuaus (6 femenins e 2 masculins) e de pinturas e gravaduras figurativas de 117 animaus, que 9 fòca], 3 grandei pingoïns, de medusas, de peis, de cetacèus, 63 chivaus, 28 boquetins, 17 cervids, 10 bisonts, 7 urs. Una gravadura foguèt interpretada coma una representacion dau tèma de l'«òme ferit».

1. ↑ La bauma de Cosquer
2. ↑ Basa Mérimée Notícia N°PA00081518, Ministèri francés de la Cultura.
3. ↑ Le Secret de la grotte Cosquer. Realizacion: Bernard Rebatel e Gilles Sourice. Produccion: Fanny Broadcast. Durada: 26 min.

• Joan Josèp Blanc. "Lei baumas dau Massís dei Calancas (Marselhaveire, Puget, Archipèla de Rion). Canabàs tectonic, evolucion e emplenatges" Jean-Joseph Blanc. "Les grottes du Massif des Calanques (Marseilleveyre, Puget, Archipel de Riou). Canevas tectonique, évolution et remplissages". In: Quaternaire, volum 11, numèro 1, 2000.